نظم قرآن - جلد ۲

از سوره مومنون تا سوره احقاف

معمولا سوره های قرآن به خصوص سوره های بلند که از چندین دسته یا گروه آیات تشکیل شده اند، اولا درباره موضوع ساده و واحدی نبوده مشتمل بر چندین موضوع به ظاهر متفاوت هستند. ثانیا گروههای هم موضوع به جای آنکه با یکدیگر ترکیب شده و زیر هم قرار گیرند، برخلاف نظم متعارف بشری مخلوط مطالب دیگر شده اند. به عنوان مثال در سوره بقره که طولانی ترین سوره ها با بیشترین گروه آیات است، ۲۰ گروه درباره ۵ موضوع نازل شده است. گرچه درباره برخی از این موضوعات ۵ یا ۷ گروه وجود دارد. اما هیچ یک از آنها در کنار هم نیستند؛ بلکه همچون کارت های رنگی با یکدیگر مخلوط شده و (به اصطلاح) برخورده اند! گویی تعمدی در کار بوده تا نظم متعارف مختل شود. عجیب اینکه از نظر زمانی نیز ترتیب نزول رعایت نشده است یعنی به جای آنکه گروههای مقدم جلوتر قرار گیرند، معمولا برعکس عمل شده و آیات مدنی جلوی آیات مکی نشسته و آیاتی که بعدا نازل شده قبل از آیات سابق قرار گرفته اند. شاید قبول این مطلب دشوار بیاید اما اگر به عنوان نمونه به شرح سوره های بقره، نساء، مائده، انعام، اعراف (از سوره های بلند) و سوره های نحل، اسراء، کهف و نور (از سوره های متوسط) مراجعه نمایید، پذیرش آن امکان پذیر باشد.