فلسفه ، ایدئولوژی و دروغ

نویسنده در بخشی از مقدمه مفصل کتاب آورده است: «این دفتر دو بخش دارد و هر یک از دو بخش شاید شرح و توضیح و تفصیل مطالب بخش دیگر باشد. من آنرا برای آنکه پژوهشی در راستگویی و دروغگویی باشد، ننوشته ام.» این یادداشتها با توجه به اینکه دروغ کاری بسیار عادی و شایع و همه جایی است و با این نگرانی که روابط آدمیان نمی تواند بر مبنای دروغ استوار شود، نوشته شده است و نویسنده تصریح می کند که: «مهم این است که از وخامت وضع بیگانگی و بی پناهی مردمان در جهان نیست انگار کنونی غافل نباشیم و دروغ و نفاق ناشی از این بیگانگی و بی پناهی و نیز گسیختگی پیوندها و پیمانها را ناچیز نینگاریم. شاید نتوان یک جهان بشری بدون دروغ ساخت اما همیشه و پیوسته در جهان پر از دروغ هم نمی توان به سر برد. اگر دروغ را نتوان به کلی از میان برداشت لااقل نباید بگذاریم که زشتی آن از یادها برود و امری عادی و مباح تلقی شود.»

داوری در پایان مقدمه کتاب توضیح می دهد: «لحن نوشته در بعضی جاها تلخ است، اما این تلخی در جنب تعظیم به صدق و صدیقان نباید چندان ناگوار باشد. من چشم خود را به روی خوبیها و زیباییها نبسته ام و نمی خواهم همه از زشتی و پلشتی بگویم اما وقتی به جای دیدن و گفتن خوبیها و زیباییها، زشتیها و بدیها را زیبایی و خوبی می خوانند از یادآوری این تحریف و دروغ خودداری نباید کرد. دروغ وجود آدمی را تباه می کند و آینده زندگی را به خطر می اندازد. در جهان همیشه دروغ بوده است، اما بنای جهان بر صدق و راستی استوار است. اگر صدق و صفا از میان برود و فراموش شود و دروغ زبان را و جان را به تسخیر درآورد، باید در انتظار فاجعه بود.»

کتاب حاضر مشتمل بر 2 بخش با عناوین: «ملاحظاتی درباره راستی و راستگویی» و «زبان، خاموشی و دروغ» است. بخش اول 10 فصل و بخش دوم 7 فصل دارد. عناوین 17 فصل کتاب عبارتند از:
- دروغ چیست؟
- دروغ و مصلحت و حقیقت
- جایگاه دروغ در زبان
- راستی و آزادی در سخن
- گوینده سخن و قصد او
- دروغ و مصلحت
- فاش گویی و فضیلت آزادی
- سیاست و دروغ
- دروغ در تبلیغات و تاریخ نویسی
- مروری دوباره در ا نواع دروغ و صور دروغگویی (دروغ سازمان یافته)

و اما بخش دوم:

- دروغ در شعر و صدق در زبان اهل معرفت
- راستی و مرگ
- دروغ در عصر اطلاعات و وضع توسعه نیافتگی
- دروغ سیاستمدار و دروغ دانشمند در سیاست و جامعه
- دروغ در زبان غالب و در سخن قدرت
- شعر، افشاگر جهان دروغ
- اخلاق در ذیل سیاست
در پایان کتاب فهرست اعلام و فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات خاص آمده است.