تاریخ علماء و شعرای گیلان: مختصری از شرح حال رجال گیلان

شمس هدایت حسن فرزند حاج شیخ علی اعتمادالواعظین در 29 صفر سال 1343ق در شهرستان رشت دیده به جهان گشود. وی قرآن را نزد پدر آموخت و در 7 سالگی وارد مدرسه کلاسیک گردید و پس از اتمام دوره 6 سال در مدرسه مهدویه رشت که زیر نظر آیت‌الله حاج شیخ مهدی لاکانی اداره می‌شد، مقدمات و علوم ادبی را فراگرفت. پدرعالمش بعد از آزاد شدن از زندان رضاخانی سفری به عتبات عالیات داشت که شیخ حسن را نیز با خود برد .وی ضمن زیارت بقاع متبرکه ائمه اطهار(ع)، به دیداربسیاری از بزرگان شیعه نائل شد.و همین امر باعث افزایش اشتیاق شیخ حسن را برای فراگیری دانش شد.او در سال 1319ش عازم حوزه علمیه قم شد بعد از به اتمام رساندن سطح عازم نجف شد در آنجا در مدرسه سیدکاظم طباطبایی یزدی سطوح عالیه فقه را نزد بزرگان فرا گرفت در فروردین سال 1326 دوباره به حوزه قم مراجعت نمود. پس از کودتای شهریور 1320ش و تبعید رضاخان و ضعف دولت مکاتب الحادی و مادی شرق در ایران نفوذ کرد. شمس گیلانی درعین برخورداری از بیان شیوا وآهنگ گرم، با قلم روان خویش نیز خدمات سودمندی به فرهنگ و دوستان و علاقمندان به علم ودانش داشت. از آن جمله می‌توان به تاریخ علما و شعرای گیلان، ترجمه مکالمات امام رضا(ع) با ملل و مذاهب مختلف، کشکول شمس، اوراق سیاه یا گوشه‌ای از جنایات بنی امیه ، شرح و ترجمه 201 حدیث اخلاقی و اجتماعی و... اشاره کرد. این واعظ نامدار بعد از سال‌ها خدمت به اسلام و ارشاد و هدایت مومنین ، سرانجام در 4 شهریور 1382ش دار فانی را وداع گفت پیکر پاکش در جوار حرم حضرت معصومه(س) در قبرستان ابوحسین به خاک سپرده شد. کتاب «تاریخ علما و شعرای گیلان» مشتمل بر مقدمه مختصری از شرح حال نگارنده و ملاقات او با بزرگان و شعرا و دو فصل و یک خاتمه که فصل اول آن در ذکر گیلان و شهر رشت و شهرهای دیگر و بعضی از بقاع شریفه و فصل دوم آن در ذکر حالات علما و شعرا و نویسندگان و خاتمه آن به اسم یادگار قم در احوالات شعرای قم.