تاریخ ادبیات زبان عربی: از عصر جاهلی تا قرن معاصر

در میان شاعران و نویسندگانِ که به زبان عربی آثاری ارزنده به وجود آورده اند، نامهای درخشانی چون ابن مقفع و ابو نواس اهوازی و بشار طخارستانی و مهیار دیلمی و عبدالحمید و ابن العمید و صاحب بن عباد و قابوس، مقامی بس والا دارند.
از دیرباز، شاعران ما، اشعار اعراب جاهلی را می خواندند و آنان که دیوان شعر تازیان را از بر داشته اند، بر کسانی که حتی قصیده عمرو بن کلثوم را خواندن نمی توانسته اند، مفاخرت می کرده اند و تا بگویند که دهانشان پر از عربی است، خود را به شحبان وائل و حسان بن ثابت تشبیه می کرده اند، و شاگردان آرزو می کردند که کاش فرزدق و زهیر و رؤبه و کمیت و اخطل و بشار و ابن رومی ابن معتز و ابن هانی و دعبل و امرؤالقیس و طرفه و نابغه... در زمان آنان می بوده اند و شعر استادانشان را می شنیدند.
بعضی نیز قصائد خود را به قصائد آنان تشبیه می کردند و در برابر "اماصحا" ی تازی، "اماصحا"ی پارسی می ساختند. یا مضامین حکمی و مدحی ابوتمام و متنبی را در لابه لای شعر خود درج می کردند ، یا در قصائد خود ترکیباتی جون "سجنجل ترائب" و"معقد عقایص" می آوردند و چون اعراب بادیه نشین بر ربع و اطلال و دمن زاری می کردند و به نام برخی از عرائس شعر عرب چون سلمی و لیلی غزل می سرودند. افزون بر اینها قصیده بدین صورت معمول، که ابیات بسیاری را همه در یک وزن با یک قافیه می طلبد، یکی از تندیسهای شعر عرب است، زیرا چنین پدیده ای ،تنها در زبانی می تواند جامه هستی بر تن بپوشد که صدها کلمه هموزن و هم روی در آن یافته شود، و از آن پس که واژه های عربی در زبان فارسی راه یافتند قصیده هم با همان ترکیب و ترتیب و برای همان اغراض و مقاصد که در تازی وجود داشت، در زبان فارسی هم به وجود آمد