ابراهیم جان معطر، شرح احوال میرزا محمدباقر بواناتی

کتاب حاضر شرح حال زندگی و آثار و افکار محمد باقر بواناتی (حدود 1240 تا 1309ش) است که به قلم ایرج افشار، از روی 17 منبع و مأخذ معرفی شده. میرزا باقر معروف به ابراهیم معطر، چندین شاگرد داشته که مشهورترین آنها ادوارد براون مشتشرق معروف انگلیسی است. وی معلم فارسی ادوارد براون بوده و متون فارسی را به وی آموزش داده است. وی به شش زبان دنیا مسلط بوده، در تمامی ادیان تفحص کرده و مدتی به هر یک گراییده بود تا اینکه مذهب اسلام را برتر از همگان دانسته و به تبلیغ اسلام روی آورد. او علاوه بر احاطه بر مباحث دینی و کلامی، در افکار سیاسی و مسائل اجتماعی ایرانی نیز صاحب نظر بود و با رجالی همچون جمال الدین اسدآبادی و سیدحسن تقی زاده همنشین بود. از وی اشعاری نیز به جا مانده که مثنوی «سدیره ناسوتیه» و «شمیسه لندنیه» از آن جمله است. تخلص وی، معطر، مسیحی و گاهی باقر بوده است. تفسیر ذوقی «روضات لندنی و فوحات انجمنی و کنایت از قرآن معطر» که تفسیر منظوم از 26 سوره قرآن (و محفوظ در کتابخانه کمبریج) است و کتاب «مفتاح العرفان فی ترتیب سورالقرآن» از دیگر آثار میرزا باقر بواناتی است. در سفرنامه حاجی پیرزاد نیز شرحی از بواناتی آمده که در این کتاب آورده شده است.