آنچه گذشت: نقشی از نیم قرن تکاپو

کتاب «آنچه گذشت ...نقشی از نیم قرن تکاپو» نوشته دکتر عبدالهادی حائری در اصل زندگینامه نویسنده می‌باشد. این کتاب شامل پیش‌گفتار و شانزده فصل با نثری ادبی است. کتاب داستان زندگی پسری به نام امید است. امید داستان همان دکتر حائری است که برای آنکه از منیت دوری نماید، خود را امید نامیده است. داستان از سال 1314 هـ. ش در زمان حکمرانی رضاشاه آغاز می‌شود و تا شهریور1371 به پایان می‌رسد. در این مدت که در تیتر کتاب نیم قرن ذکر گردیده است، زمانی است که در ایران و جهان تحولات بزرگی به وقوع پیوسته است؛ از جمله جنگ جهانی دوم، اشغال ایران توسط متفقین، تبعید رضاشاه، ملی‌شدن صنعت نفت ایران و متعاقب آن کودتای آمریکایی 28 مرداد 1332، جنگ اعراب واسرائیل و تحولاتی که در زندگی شخصی نویسنده به‌وقوع پیوسته که از فردی بی‌سواد و کارگر جولاهی او را تبدیل به استاد و پژوهشگری جهانی تبدیل نموده است. در این کتاب با قشری از مردم جامعه ایران در آن زمان آشنا می‌شویم که برای ادامه زندگی خود دچار فقر و تنگدستی بسیاری هستند و شاهد تفاوت‌های طبقاتی بین عامه مردم و طبقه اشراف و متمول در آن برهه از تاریخ می‌باشیم. نویسنده چون خود از قشر تنگدست جامعه بوده است به‌خوبی زندگی این قشر را با قلمش به تصویر کشیده است. او به‌خوبی رنج‌هایی را که در جهت آموختن علم و دانش متحمل شده را بیان نموده است.