سوتراهای یوگایی پاتانجالی

سوتراهای یوگا مجموعه ای است از 196 کلمۀ قصار که در چهار بخش مرتب شده و به پاتانجالی نسبت داده شده است. مطالعات زبانشناختی و تاریخی تألیف این سوتراها را به ابتدای سدۀ پنجم مسیحی باز می گرداند. در نزد هندوان، سوتراهای پاتانجالی بنیان و مرجع نهایی فلسفه و ممارست یوگایی است و اگرچه خود مبتنی بر اصول فلسفۀ «سامکهیا » است که تنها یکی از شش مکتب فلسفی راست آیین هندو تلقی می شود، مورد اعتنای تام پیروان «ودانتا » نیز که امروزه مکتب فلسفی فائق هند است، واقع شده و از ایشان حرمت بی اندازه دیده است. یوگا را، چنانکه این سوتراها می نمایانند، نباید با آن مجموعۀ کش و قوسهای غریبی که سخت مورد عنایت عالم واقع شده، دقیقاً یکی انگاشت؛ اگرچه در همین سوتراها نیز، جایی، اشارۀ مختصری به اهمیت تعادل هیئت اندام در هنگام مراقبه وارد شده است. دغدغه اصلی پاتانجالی اما، «فرو نشاندن تظاهرات ذهن» است به مدد ممارسات ذهنی و روانی. این سوتراها را به منظور مطالعه شخصی و مستقل ننگاشته اند، بلکه در واقع، شکل مکتوب سرفصلهای بسیار مجمل و گاه رمزگونۀ درسنامه ای هستند که مراد از تألیف آنها تضمینِ صحّتِ انتقالِ شفاهیِ سنتِ فلسفیِ یوگا بوده است. به این ترتیب، در بنیاد، سوتراها بیش از آنکه متعلمان را به کار بوده باشند، فهرست نکاتی بوده اند که معلمان باید پیش رو می نهاده اند و به شرح و تبیین آنها می پرداخته اند.