نامه های سیمین دانشور و جلال آل احمد - کتاب 3

به اهتمام: مسعود جعفری جزی

نامه های دانشور و آل احمد در سفرهای کوتاه 1344 - 1341

نامه های سیمین دانشور و جلال آل احمد در قالب سه کتاب تدوین شده است: کتاب اوّل، شامل نامه های دانشور به آل احمد در سفر آمریکای دانشور ( ۱۳۳۲ـ۱۳۳۱ ) و کتاب دوم شامل نامه های آل احمد به دانشور در همین سفر، پیش از این منتشر شده است. کتاب سوم شامل نامه های دانشور و آل احمد به یکدیگر در چند سفر مختلف در نیمه نخست دهه چهل ( ۱۳۴۴ـ۱۳۴۱ ) است.
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ فضای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران را از هر جهت تحت تأثیر قرار داد. نخستین واکنش روشنفکران معارض دوره قبل در قبال پیامدهای وضعیت جدید بهت و حیرت بود. در سال‌های پایانی دهه سی به‌تدریج برخی از روشنفکران در جستجوی افق‌های تازه و امیدهای نو برآمدند. انتشار مدیر مدرسه آل‌احمد را می‌توان یکی از نشانه‌های آغازین این پویش تازه به شمار آورد. آل‌احمد، با توجه به تجربه شکست‌های پی‌درپی گذشته، اندک اندک به بازخوانیِ سنّت و روی آوردن دوباره به فرهنگ بومی متمایل شد. البته در آن سال‌ها گرایش جهانیِ موسوم به بازگشت به زادبوم و بومی‌گرایی در میان بسیاری از روشنفکران جهان سوم مقبولیت داشت. این جلد از نامه‌ها دقیقا در همان سال‌هایی نوشته شده‌اند که حکومت وقت، با انقلاب سفید، اصلاحات ارضی، حق رأی زنان و غیره، به سرعت در حال نوسازی کشور بود و نیروهای مخالف نیز درصدد بودند از هر طریق مشروعیت حاکمیت را سلب کنند. واکنش آل‌احمد و دانشور به این تحوّلات که از جمله شامل وقایع مربوط به پانزده خرداد سال ۱۳۴۲ نیز می‌شود، مضمون محوری نامه‌ها را در حوزه عمومی شکل می‌دهد.

از مقدمه کتاب:
هنگامی که در تابستان سال ۱۳۸۱ کار تدوین و تنظیم این مجموعه آغاز شد، تصوّر می کردیم در مدّت چند ماه به سامان خواهد رسید، اما در عمل دشواری های گوناگون از جمله ناخوانا بودن نامه ها و ضرورت شناسایی و ضبط درست اسامی و اصطلاحات و... کار را به درازا کشاند. با این همه، موجب خرسندی است که سرانجام متن کامل نامه ها مجال نشر یافت.
در باب چند و چون نامه ها و چگونگی تدوین و تنظیم آنها و زندگی و آثار نویسندگانشان در مقدمه دو جلد پیشین نکاتی را توضیح داده ایم. در اینجا لازم است از همه کسانی که در طیّ چند سال گذشته در تدوین این مجموعه ما را یاری داده اند صمیمانه سپاسگزاری کنم؛ به ویژه از استاد فرزانه آقای ایرج افشار، استاد ارجمند خانم دکتر نگین یاوری و استاد گرامی جناب آقای علی اصغر خبره زاده که در شناسایی برخی نام ها با نظر صائب خود مساعدت نمودند و از خانم ها شهامت، صابری و گلرنگ و نیز برادر عزیزم محسن که در نمونه خوانی دو جلد اخیر زحمت بسیار کشیدند. همچنین از حروف چین اوّلیه متن، خانم پژمان، که با دقّت نظر خود از دشواری های کار کاستند و نیز از حروف چین نهایی آن، جناب آقای سعید شبستری، سپاسگزارم که با گشاده رویی و حوصله بسیار اصلاح ها و بازخوانی های مکرّر متن را سامان دادند. و سپاس او را.