گفتارهایی در حقوق شهری و شهروندی - جلد 1

یکی از آثار عدم آشنایی با مقررات شهری، مراجعات مکرر و بی‌حاصل و در همان حال خسته‌کننده و پرتنش مردم به ادارات دولتی و مراجع شهری است که هم شهروندان را ناامید و سرگردان می‌کند و هم مراجع مسئول را. آگاهی شهروندان از «حقوق شهری و شهروندی» یکی از راه‌حل‌های این مشکلات است که کتاب حاضر در پی آن است؛ البته با تأکید ویژه بر «حقوق شهروندی». در اینجا مقصود ما از «حقوق شهری» مجموعۀ ضوابط و مقرراتی است که توسط مراجع ذی‌صلاح، اعم از مراجع دولتی (قوۀ مجریه و مجلس) و مراجع شهری (شوراهای اسلامی و شهرداری‌ها) در جهت سازمان‌دادن به خدمات شهری وضع و اجرا می‌گردد. این رشتۀ نسبتاً نوظهور حقوقی که بیش از چند دهه از تولد آن نمی‌گذرد، به صورت تنگاتنگی متضمن حقوق شهروندی و مؤثر بر نظام توسعه و پیشرفت ملی است؛ زیرا شهرها در عصر حاضر مراکز تمدنی هر کشورند و قواعدی که به‌طور عام بر آن‌ها حاکم است، نشانۀ روشنی بر سازمان زندگی جمعی آن کشور محسوب می‌شود. اینکه حقوق و تکالیف اشخاص نسبت به طراحی و ساخت محل اسکانشان چیست و چگونه باید ایمنی و آسایش عمومی را در احداث سازه‌ها رعایت کنند؛ اینکه تملک اراضی و املاک شخصی توسط شهرداری‌ها چگونه صورت می‌گیرد؛ چه عوارضی باید پرداخت شود و این عوارض چگونه هزینه می‌گردد؛ ساخت و سازها و شهرسازی چه تناسب و رابطه‌ای با هم دارند؛ خیابان‌ها و معابر عمومی چگونه باید باشند؛ سد معبر یعنی چه و واکنش دولت و شهرداری در برابر آن چیست؛ قرار است با غول ترافیک چه کنند و در مجموع شهر چگونه باید باشد تا حقوق شهروندان در زندگی جمعی آن‌ها تأمین شود؛ این‌ها همگی نمونه‌ای از موضوعات حقوق شهری‌اند. با درک اهمیت این موضوع توسط مدیران شهری از یک طرف و ضرورت تبیین حقوق و تکالیف شهروندان از طرف دیگر، ‌از مدت‌ها پیش برنامۀ آموزش جامع حقوقی شهروندان در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفته‌است.