تجارب السلف: در تواریخ خلفا و وزرای ایشان

به اهتمام: توفیق ه. سبحانی

موضوع : نثر فارسی ، قرن هشتم
مرحوم عباس اقبال که عمر خود را صرف مطالعه و احیای متون تاریخ و ادب فارسی‌نموده‌، در رابطه با ارزش ادبی تجارب السلف می‌نویسد:
یکی از کتب بسیار معتبر... تجارب السلف است‌... که هم از جهت جلالت مقام‌آن در انشاء فارسی و هم از جهت دلکشی موضوع که تاریخ خلفا و وزرا وسلاطین معاصر ایشان می‌باشد، در میان کتب نثریه فارسی کمتر نظیر دارد.مخصوصاً، چون هندوشاه‌، نگارنده آن منشی با ذوق و زبردستی بوده‌، کتاب‌خود را در قالب عباراتی سلیس و فصیح و سهل الفهم ریخته و در آوردن حکایات‌جذّاب و داستانهای دلپذیر بنهایت درجه مهارت و خوش سلیقگی بخرج داده‌است‌، به طوریکه خواننده همینکه به قرائت قسمتی از آن شروع کرد، چنان‌مسخر و مفتون قلم نویسنده سحّار آن می‌شود که باختیار نمی‌تواند رشته مطالعه‌را قطع کند و چنان در قرائت این نگارش ممتع مفرح از خود بیخود می‌شود که‌گذشته از آن‌که از صرف وقت غافل می‌گردد، پس از اتمام مطالعه‌، بر کوتاهی‌کتاب و نادر بودن امثال آن در زبان فارسی تاسف می‌خورد و این هنر مخصوص انشاء کسانی است که با داشتن ملکه فصاحت و ذوق سلیم که نعمتی خدادادی است‌، سرمایه وافری نیز از معلومات علمی و ادبی بکسب و تعلّم و تحقیق ومطالعه فراهم آورده و آئینه ذوق و قریحه خود را بدین وسیله جلا و صیقلی تمام‌بخشیده‌اند.