ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت - جلد 2

دوران بازگشت به حکومت فردی (1304 ـ 1320)

این کتاب را شاید بتوان تاریخ ادبی ـ سیاسی یا فرهنگ سیاسی هفتادودوساله مهین ایران از استقرار نظام مشروطیت تا پایان آن عصر دانست. هر یک از سروده‌های این مجموعه، بیانگر رویدادی سیاسی یا دربردارنده طنزی و لطیفه‌ای با بار سیاسی است که در مجموع عموم وقایع سیاسی ایران عصر مشروطیت را که از پرفراز و نشیب‌ترین روزهای تاریخ ایران است دربر گرفته است. پاره‌ای از آنها نیز با هنر، عواطف و احساسات سرشار از میهن‌دوستی خداوندان سخن آمیخته شده است. به دیگر سخن این مجموعه را شاید بتوان تاریخ سیاسی منظوم عصر مشروطیت دانست. به منظور تعیین جایگاه زمانی هر سروده، عصر مشروطیت به چهار مرحله زمانی تقسیم گردیده و هر مرحله هم به چند دوره قانون‌گذاری قسمت شده است. هر دوره قانون‌گذاری نیز به شمار کابینه‌هایی که از سوی قوه مجریه به مجلس معرفی می‌شده بخش گردیده است. در گزینش سروده‌های این مجموعه، نظر نه به شاعر بلکه به شعر او بوده است و هرگز زندگانی و ویژگی‌های غیرشعری شاعر به داوری گرفته نشده است. هر سروده‌ای که بار سیاسی داشته و شاعر در آن به‌گونه‌ای موضع سیاسی اتخاذ کرده، برگزیده شده است.