بندهش

بُنْدَهِشْن نام کتابی است به پهلوی که تدوین نهایی آن در سدهٔ سوم هجری قمری رخ داده‌است. نام این کتاب در فارسی به صورت بندهش هم آمده‌است. نویسنده (تدوین‌کنندهٔ نهایی) آن «فَرْنْبَغ» نام داشت.
«بندهشن» به معنی «آفرینش آغازین» یا «آفرینش بنیادین» است. نام اصلی کتاب احتمالاً «زندآگاهی» به معنی «آگاهی مبتنی بر زند» بوده‌است چنان که در ابتدای متن کتاب آمده‌است. این خود می‌رساند که نویسنده اساس کار خود را بر تفسیر اوستا قرار داده‌است.∗ بندهشن در ۳۶ فصل نوشته شده‌است. مطالب کتاب در سه محور اصلی است:
آفرینش آغازین
شرح آفریدگان
نسب‌نامهٔ کیانیان.
از این کتاب دو تحریر موجود است اولی موسوم به بندهشن هندی که مختصرتر است و دومی موسوم به بندهشن بزرگ یا ایرانی که مفصل‌تر است. صفت هندی یا ایرانی از آن رو بر آن‌دو نهاده شده‌است که نسخ اولی در هند استنساخ شده‌است و نسخ دومی در ایران.∗
گفتنی است هوشنگ گلشیری ترجمه مهرداد بهار از بندهش را یک ترجمه ی مرجع و قابل استناد دانسته. ترجمه ای که در آن سعی شده هم خصوصیات زبان اصلی و دوره ی تاریخی متن حفظ شود و هم برای مخاطب امروز قابل خواندن و درک باشد.