هدیه الخیر: شرح عرفانی احادیث نبوی

تصحیح و تحقیق: سید محمد عمادی حائری
زیر نظر و اشراف: مهدی محقق

هدیة الخیر ، رساله ای در شرح عرفانی احادیث نبوی است . مؤلف - چنان که در دیباچه رساله نگاشته - ، بر آن بوده که چهل حدیث از احادیث پیامبر خاتم را شرح نماید . بر این اساس در «کتاب نامه » ها آن را اربعین حدیث معرفی نموده اند ; اما آن گونه که نسخه های موجود آن گواهی می دهند ، گویا وی تنها به شرح بیست حدیث ، موفق گشته است . برپایه آنچه در مقدمه اثر آمده ، مؤلف آن را به سال 898 ق ، و پیش از اثر مشهور خود ، خلاصة التجارب ، آغاز نموده است ، چنان که در باب دوم خلاصة التجارب ، از آن یاد کرده است .
او در این رساله ، نخست عبارت عربی حدیث را می آورد و سپس با بیانی عرفانی ، به شرح آن می پردازد . وی در لابه لای شرح حدیث ، مباحث عرفانی ارزشمندی آورده و از اشارات عرفا ، به ویژه عارف معروف ، میر سیدعلی همدانی - که نوربخشیان بدو اعتقادی تمام دارند - گنجانیده است ، چنان که خود اشاره کرده است .
هدیة الخیر ، نه تنها از نظر محتوا که از نظرگاه سبک سخن نیز بسیار زیبا و گیراست . برخورداری این اثر از آرایه های لفظی و معنوی ، بر زیبایی و ارزش آن بسی افزوده است . از ویژگی هایی که در این اثر به چشم می آید ، به کار بردن لغات و اصطلاحات عربی است که شیوه رایج نگارش آن زمان است ; ولی همچون برخی نگاشته های آن دوره ، نشانی از ملال آوری در آن نیست .
مؤلف ، افزون بر شاهد آری از قرآن و احادیث ، شواهدی بسیار از اشعار (عربی و پارسی) آورده که گویا برخی از آنها اثر طبع خود اوست . همچنین از این اثر ، احاطه او بر قرآن ، حدیث ، عرفان نظری ، حکمت ، ادب عربی و پارسی ، ملل و نحل و طب ، آشکار است .