جاویدان خرد

به اهتمام: بهروز ثروتیان

جاویدان خرد یا الحکمةالخالده نام کتابی برپایهٔ جاویدان خرد هوشنگ پیشدادی است و حسن بن سهل آن را به عربی ترجمه کرده‌است و ابن مسکویه آن را به اتمام رسانده است. این کتاب که با عنوان «آداب‌العرب و الفرس» نیز شهرت دارد در بیان حکمت‌ها و اندرزهای ایرانیان، هندیان، یونانیان و اعراب است.
کتاب جاویدان خرد ساختهٔ اندیشهٔ ایرانی و از آثار گرانبهای فرهنگ فارسی است که در دورهٔ اسلامی با عنوان سخنان و وصایای هوشنگ معروف بوده است. و از سوی حسن بن سهل به عربی برگردانده و تلخیص شده، و همین ترجمه و تلخیص را ابن مسکویه در آغاز کتاب آداب العرب و الفرس آورده‌است. آداب و رسوم، امثال و حکم، پند و اندرز ملل گفته شده را با مطالب و لطایف ادبی آمیخته و آن را در چهار بخش و یک خاتمه به ترتیب زیر تنظیم نموده‌است:
مقدمه
جاویدان خرد
حکم و آداب پارسیان باستانی.
حکم و آداب هندیان.
حکم و آداب عرب.
حکم و آداب روم.
اصل کتاب در سال ۱۹۵۲ میلادی، با تحقیق عبدالرحمن بدوی دانشمند و فیلسوف معاصر مصری با عنوان الحکمةالخالده در قاهره به چاپ رسیده و ترجمهٔ فارسی آن نیز که در اوایل سدهٔ ۱۱ هجری قمری به‌وسیلهٔ تقی‌الدین محمد ارجانی شوشتری صورت گرفته، به سال ۱۳۵۵ خورشیدی با عنوان جاویدان خرد، به تصحیح بهروز ثروتیان توسط موسسهٔ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک گیل زیر نظر مهدی محقق در تهران به چاپ رسیده است.