سینمای مردم شناختی ایران

نقدی بر قوم پژوهی در سینمای مستند ایران

برگرفته از پیشگفتار:
سینمای مستند قوم پژوهی گونه ای خاص از سینمای مستند با ریشه ای دوگانه است. نخستین ریشه را در سینمای مستند باید جست؛ ریشه ای که ماهیت و چگونگی آن را تعریف میکند. بنابراین می بایست یک مستند قوم پژوه از شرایط کیفی ویژه ای برخوردار باشد تا بتوان آن را به سینما منتسب دانست. صرف تصاویر متحرکی که در کنار هم سامان داده شده باشند؛ به رغم ارزش و اهمیت علمی شان، کافی به نظر نمی رسند. سینما تعریفی روشن دارد و سینمای مستند قوم پژوه، ناگزیر از رعایت این تعریف است. اهمیت این پیش شرط وقتی خود را می نمایاند که بدانیم امروزه توده ی انبوهی از مواد تصویری متحرک عرضه می شوند که گاه به واسطه ی تعلق به علوم یا هنر و فرهنگ از ارزشهای والایی نیز برخوردارند. آثاری که نمی توان به هیچ عنوان برای آنها هویتی سینمایی قایل شد.
ریشه ی دوم سینمای مستند قوم پژوهی را میتوان در دانش مردم شناسی یافت وقتی از فیلمی به عنوان مستند قوم پژوه یاد می کنیم، ضروری است که تعاریف مربوطه و شروط تعریف شده انتساب خود را به قوم پژوهی داشته باشد. کیفیت برتر سینمایی و ارزشهای هنری تایید شده هم نمی تواند چنین اثری را در ارزیابی و نقادی ارزشمند بداند. بنابراین اثر قوم پژوه برگزیده اثری است که بی هیچ تساهلی بتوان از انتساب آن با سینما از یک سو و قوم پژوهی از سوی دیگر سخن گفت؛ بی آنکه یکی فدای دیگری شده باشد. چنین باوری مبنای نگارش این دفتر شد...