حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه

«حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة» که به نام‌های «الهی نامه»، «حدیقه سنایی» و «فخری نامه» نیز شناخته می‌شود، از منظومه‌های بنام بانی شیوه شعر عرفانی، ابوالمجد مجدود ابن آدم ، متخلص به سنایی است که به زبان فارسی و در پایان ربع اول قرن ششم، به نام بهرام شاه نوشته شده است. آنچه باعث اهمیت کتاب شده، آن است که این منظومه عرفانی در قالب مثنوی، محل توجه ویژه عارفان بعد از سنایی و به طور عام، تمام علاقمندان به عرفان و شعر فارسی است.
برخی از بزرگان پیرامون این اثر گفته‌اند که: «تا کسی چندین مرتبه مثنوی مولوی را که در واقع تفصیل و شرح ابیات حدیقه است نخواند و در معانی و حقایق آن غور و تامل ننماید، بر حقیقت معانی حدیقه واقف نشود».
نسخه‌های حدیقه عموما به ده باب تقسیم و هر بابی که از چند فصل تشکیل یافته، به مطلب یا مطالبی اختصاص یافته است، اما این ترتیب و تبویت کتاب معلوم نیست که از آن نویسنده باشد، چه اختلاف بسیاری که در مطالب ابواب و فصول و تقدیم و تاخیر آن‌ها در نسخ مختلف وجود دارد، دلیل روشنی است که مرتب کننده و جامع آن اشخاص مختلفی بوده و تنها از تصرف کاتب و نویسنده نسخه نیست.
عناوین ابواب و فصول نیز در نسخه‌ها به کلی با یکدیگر متفاوت و مختلف می‌باشد، بعضی از نسخ، عناوین آن بیشتر به فارسی است و بعضی به عکس، عناوین آن بیشتر به عربی است و در بعض نسخ عناوین آن بسیار مختصر و در برخی مفصل آمده است و این نیز دلیل دیگری است که جمع و ترتیب کتاب به وسیله چندین کس بوده و هر یک به سلیقه و ذوق خود در تقدیم و تاخیر ابواب و فصول و ذکر عنوان و عبارت آن تصرف نموده و مطالب آنرا مرتب کرده و در بابی نهاده و عنوانی برای آن نوشته است.
از نکات قابل توجه کتاب، آن است که نویسنده با خلق آن، راه تازه‌ای را برای بیان مواعظ عرفانی و اخلاقی گشوده است.
این کتاب به سبب اهمیت مطالب، شیوائی نظم و اسلوب بدیع، در عهد خود نویسنده و در دوره زندگانی وی شهرت یافته و خداوندان حکمت و دانش ، ادباء عصر، بلغاء و شعرای زمان و مشایخ صوفیه بدان توجه نموده، اشعار آن را نقل مجالس خویش ساخته و در تالیفات خود آورده و بدین سبب در اندک مدتی صیت و آوازه آن در اطراف بلاد منتشر گشته و زبانزد خاص و عام گردیده است.