مجموعه آثار هنری کمال الدین بهزاد

نقاش: کمال الدین بهزاد

کمال الدین بهزاد بزرگ ترین و مشهورترین نقاش مینیاتوریست ایران است. وی در هرات زاده شد. در جوانی به دربار سلطان حسین میرزا بایقرا راه یافت و مورد توجه بسیار سلطان و وزیرش امیر علیشیر نوایی قرار گرفت. شاه اسماعیل صفوی هنگام تصرف هرات بهزاد را که، در نقاشی شهرتی داشت، با خود به تبریز آورد. در این شهر، در خدمت شاه اسماعیل و پسرش شاه طهماسب، بهزاد به اوج شکوفایی هنری رسید و شهرتش از مرزهای ایران تا دوردست های دربار بابر پادشاه مغولی هند رسید. سلطان حسین او را مانی ثانی می نامید و استادی بی چون وچرای او زبان زد همگان بود.

بهزاد در تاریخ هنر ایران نخستین نقاشی است که آثارش را امضا کرده است. نقاشی های وی تصویر صحنه هایی از کتاب های برجسته ادب فارسی است که در آغاز خوش نویسان برجسته آن را می نوشتند، تذهیب کاران فاصله خط ها را با طرح های گوناگون پر می کردند و آن گاه نقاش در بخش هایی که با این منظور خالی گذاشته بود تصاویری مناسب نقش می کرد.
شاهکار کمال الدین بهزاد مجموعه شش صحنه نقاشی بر بوستان سعدی است.
در نخستین تصویر کتاب سلطان حسین بایقرا در مجلس جشن و میهمانی دیده می شود. در این نقاشی ها، بناها، مناظر طبیعی و صحنه هایی از زندگی روستایی با واقع بینی کم نظیری به نمایش درآمده است. هنر ویژه بهزاد را در شیوه به کار گرفتن رنگ های درخشان می دانند. وی بیشتر به رنگ های سرد در مایه های سبز و آبی تمایل داشته، اما با به کار بردن رنگ های گرم، چون نارنجی تند، در آثار خود تعادلی مطبوع ایجاد کرده است. تناسب یک یک اجزا، صحنه یا مجموعه تصویر نیز در آثار بهزاد شگفت انگیز است. شاخه های پرشکوفه، نقش های کاشی ها و فرش های زیربافت پرزیور، همه نمودار کمال هنرمندی و ذوق و ظرافت بی مانند کار اوست
واقع بینی در هنر بهزاد بیشتر در تصویرهایی به چشم می خورد که تنها جنبه درباری ندارد و از زندگی مردم عادی سرچشمه می گیرد. آن چه بهزاد را از دیگر نقاشان هم زمانش برجسته می کند حالت چهره ها در کارهای اوست. هر صورت نمودار شخصیتی و حالتی خاص است که از زندگی و حرکت سرشار است و با صورت های عروسکی و یک نواخت نقاشی های پیش از او تفاوت دارد.
تاثیر کمال الدین بهزاد در نقاشان پس از او به حدی است که گاه شناخت آثار او را دشوار می کند. بسیاری از نقاشان سرشناس و نام آور زمان صفویه از شاگردان بهزاد بوده اند. از آن جمله آقامیرک است که، اگرچه روش بهزاد را به کار برده، هنرمندی اش در نقش چهره ها کمتر از استاد نیست. از زیباترین آثار آقا میرک نقاشی های کتاب خمسه نظامی است، و از میان آن ها مراسم تاج گذاری خسروپرویز شاهنشاه ساسانی شهرت بسیار دارد.

51 صفحه