مدح داغ ننگ بر سیمای ادب فارسی

از پیشگفتار:
دانشجویان جوان، بویژه آنان که در رشته هایی غیر از رشته ی زبان و ادبیات فارسی تحصیل می کنند، گاه این نکته را با آب و تاب در کلاسهای درس مورد پرسش قرار می دهند که چرا بیشتر شاعران ایرانی مدیحه سرایی کرده اند؟ چرا گرد تملق گشته و آن همه دروغ گفته اند؟ چرا تعهد و رسالتی را که هنرمندان باید بر عهده بگیرند نادیده انگاشته و به این همه خواری تن در داده اند؟!
دانشجویان تا حدی حق دارند که از این موضوع دل آزرده باشند و آن را همواره مطرح سازند، زیرا می اندیشند که مدایح مبالغه آمیز شاعران در وصف ستمگران تاریخ و ارباب زر و زور، بسان داغ ننگی بر سیمای ادبیات فارسی خاصه شعر، قرار گرفته و همچون لکه ی سیاهی در افق درخشان علم و ادب این سرزمین نمودار شده و از عظمت آن کاسته است. با پاسخی که به آنان داده می شود و خود مدتی به درازا می کشد، البته آنان در داوری شتاب آمیز خود تجدید نظر می کنند و حتی اندوهگین می شوند. به فکر فرو می روند و می پذیرند که باید بیشتر بیندیشند بسیار بخوانند تحقیق کنند و برای قضاوت پسندیده تر، علل و اسباب مدیحه سرایی را بازیابند و به حقیقت امر برسند.
مهمترین نکته یی که ما را در قضاوت نسبت به شاعران مدیحه سرا به بیراهه می کشاند، این است که ما می خواهیم با معیارهای سده ی پانزدهم قمری درباره ی مسائل ده قرن پیش به سنجش بپردازیم و مثلاً شیوه زندگانی اخلاق و افکار و معیشت شاعرانی را که در سده ی چهارم قمری می زیسته اند در ترازوی داوری قرار دهیم. از مردم روزگاران قدیم آن انتظار داریم که همچون نسل کنونی اندیشیده و زیسته باشند و بدین ترتیب تحولات عظیمی را که
در این زمان دراز در تمام ارکان حیات انسان به وقوع پیوسته است، نادیده می گیریم...