خمسه خواجوی کرمانی
نویسنده:
خواجوی کرمانی
مصحح:
سعید نیاز کرمانی
امتیاز دهید
خمسهی خواجوی کرمانی شامل: روضهالانوار، کمالنامه، گوهرنامه، همای و همایون، گل و نوروز
خمسه خواجوی کرمانی، پنج مثنوی از کمالالدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود (۶۸۹-۷۵۳ق)، است که به خمسه خواجوی کرمانی معروف شده و با تصحیح سعید نیاز کرمانی، منتشر شده است.
همای و همایون: نخستین مثنوی از خمسه خواجوست. دیباچه این کتاب، به نام سلطان ابوسعید بهادر و وزیر او غیاثالدین محمد است و خاتمه آن به نام تاجالدین عراقی و شمسالدین محمود صاین و پسر او رکنالدین مهدی. این مثنوی، بر وزن «اسکندرنامه» نظامی و «شاهنامه» فردوسی است.
گل و نوروز: این مثنوی در بین مثنویهای خواجو، از زیبایی خاصی برخوردار است و بهترین آنهاست. موضوع آن عشقی است و به وزن خسرو و شیرین نظامی سروده شده است، به همان سبک و سیاق.
روضه الانوار: در سبک و سیاق و وزن «مخزن الاسرار» نظامی سروده شده و به سال ۷۴۳، به پایان رسیده است.
کمالنامه: در دوازده باب سروده شده است و یادآور «سیر العباد الی المعاد» حکیم سنایی است و دارای همان مضامین عارفانه.
گوهرنامه: به نام بهاءالدین محمود وزیر ساخته شده است. وی از اعقاب خواجه نظامالملک، وزیر مشهور سلطان ملکشاه سلجوقی است و خواجو در این مثنوی، سلسله نسب این خاندان را به رشته نظم کشیده و از این باب، این مثنوی دارای ارزش خاصی است.
بیشتر
خمسه خواجوی کرمانی، پنج مثنوی از کمالالدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود (۶۸۹-۷۵۳ق)، است که به خمسه خواجوی کرمانی معروف شده و با تصحیح سعید نیاز کرمانی، منتشر شده است.
همای و همایون: نخستین مثنوی از خمسه خواجوست. دیباچه این کتاب، به نام سلطان ابوسعید بهادر و وزیر او غیاثالدین محمد است و خاتمه آن به نام تاجالدین عراقی و شمسالدین محمود صاین و پسر او رکنالدین مهدی. این مثنوی، بر وزن «اسکندرنامه» نظامی و «شاهنامه» فردوسی است.
گل و نوروز: این مثنوی در بین مثنویهای خواجو، از زیبایی خاصی برخوردار است و بهترین آنهاست. موضوع آن عشقی است و به وزن خسرو و شیرین نظامی سروده شده است، به همان سبک و سیاق.
روضه الانوار: در سبک و سیاق و وزن «مخزن الاسرار» نظامی سروده شده و به سال ۷۴۳، به پایان رسیده است.
کمالنامه: در دوازده باب سروده شده است و یادآور «سیر العباد الی المعاد» حکیم سنایی است و دارای همان مضامین عارفانه.
گوهرنامه: به نام بهاءالدین محمود وزیر ساخته شده است. وی از اعقاب خواجه نظامالملک، وزیر مشهور سلطان ملکشاه سلجوقی است و خواجو در این مثنوی، سلسله نسب این خاندان را به رشته نظم کشیده و از این باب، این مثنوی دارای ارزش خاصی است.
آپلود شده توسط:
kalltun
1393/12/26
دیدگاههای کتاب الکترونیکی خمسه خواجوی کرمانی
حافظ می فرماید :
استاد سخن سعدیست پیش همه کس اما
دارد سخن حافظ طرز سخن خواجو
خواجوی کرمانی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
کمالالدین ابوالعطاء محمودبن علیبن محمود، معروف به «خواجوی کرمانی» (زاده: ۶۸۹ ه.ق. در کرمان - درگذشت: ۷۵۲ ه.ق. در شیراز) یکی از شاعران بزرگ نیمهٔ اول قرن هشتم است. آرامگاه خواجو در تنگ الله اکبر شیراز است. وی از شاعران عهد مغول است و اشعاری در مدح سلاطین منطقه فارس در کارنامهٔ خود دارد.
زندگینامه
خواجوی کرمانی که به نخلبند شاعران نیز شهرت دارد. در اواخر سدهٔ هفتم هجری در کرمان زاده شد. زمان زایش او را به اختلاف بین ۶۶۹–۶۸۹ هجری ثبت کردهاند او در دوران جوانی خود جدا از کسب دانشهای معمول روزگار مسافرت را نیز پیشه نموده و بازدیدهایی از مناطق اصفهان، آذربایجان، شام، ری، عراق و مصر نیز داشتهاست و پس از بازگشت از این سفرهای طولانی در شیراز اقامت گزید. او لقبهایی مانند خلاق المعانی و ملک الفضلا نیز داشته است. او در نیمهٔ سدهٔ هشتم هجری در شهر شیراز درگذشت و در تنگ الله اکبر این شهر نزدیک رکناباد به خاک سپرده شد.
عقاید و اندیشهها
شعر خواجوی کرمانی شعری عرفانی است. مضامین عرفانی در غزلیات وی صریحاً بیان میشود امّا در این اشعار که بر شاعران بعدی خود مانند حافظ تأثیرگذار هم بوده مبارزه با زهد و ریا و بیاعتباری دنیا و مافیها از موارد قابل ذکر است. او در شعر به سبک سنایی غزلسرایی میکرده و در مثنوی نیز سعی داشته به تقلید از فردوسی حماسهسرایی داشته باشد. خواجو را وابسته به سلسلهٔ مرشدیه میدانند. او را در ریاضیات طب و هیئت نیز صاحب نظر میدانند. طنز و هزل و انتقادات اجتماعی از شرایط ادیان در آن روزگار در اشعار خواجو متداول است.[۱] او در قصیده، مثنوی، و غزل طبعی توانا داشته، به طوری که گرایش حافظ به شیوهٔ سخنپردازی خواجو و شباهت شیوهٔ سخنش با او مشهور است. خواجو از بزرگان صوفیه قرن هشتم و اهل تصوف و عرفان ( وحدت وجودی ) می باشد.
آثار
از خواجوی کرمانی آثار زیادی بجای مانده است که مضامین و محتوای آنها عموماً متفاوت میباشند. بیشتر این آثار منظوم هستند.
دیوان؛ شامل غزل، قصیده، مسمط، ترکیببند، ترجیعبند، رباعی، قطعه و مستزاد که برروی هم به دو بخش صنایعالکمال و بدایعالجمال تقسیم میشود.
پنج مثنوی؛ در وزنهای گوناگون با این نامها:
همای و همایون، گل و نوروز، روضةالانوار، کمالنامه و گوهرنامه. این پنج مثنوی بر روی هم خمسهٔ خواجو را تشکیل میدهد. سالها بعد گویندهٔ ناشناس و پرسخنی منظومهٔ همای و همایون خواجو را با تبدیل و تغییر و حذف اسامی و افزودن افسانههایی، منظومهٔ سامنامه را پدیدآوردهاست.[۲] آثار منثور خواجوی کرمانی رسالههای چهارگانهای است، با نثری مسجّع و مصنوع، و بسیار بیش از شعر او آراسته به آیات قرآنی.[۳] رسایل چهارگانهٔ خواجو بدین ترتیباند: ۱) سراجیّه ۲) شمس و سحاب ۳) شمع و شمشیر ۴) نمد و بوریا
نبیند نظم در شیرین کلامی / چو خـواجو هیچ شاگرد نـظامی
ص ۷۱۴، ابیات ۵۰۵۳ و ۵۰۵۴