فردوس در تاریخ شوشتر و برخی از مشاهیر آن

به کوشش: جلال‌الدین محدث

«فردوس»، کتابی است به زبان فارسی که به موضوع تاریخ و جغرافیای شوشتر و نیز معرفی برخی از مشاهیر آن می‏پردازد.
این کتاب از چند نظر حائز اهمیت است:  ۱ -مولف خود، مردی چنان دارای علم و صلاحیت بوده که شاه جهان( ۱۰۳۷ - ۱۰۶۸ ق.) او را به تعلیم فرزندش شاهزاده محمد شجاع تعیین کرده است.  ۲ -همچنین مولف درباره پدر خود، قاضی شهید نورالله شوشتری، خانواده او و احوال برخی از استادان وی مطالبی را آورده است که آن اطلاعات را هرگز نمی ‏توان از سایر کتاب‏ ها به دست آورد.  ۳ - گروهی از فضلای شوشتر را معرفی کرده که شرح حال ایشان را در منابع دیگر نمی ‏توان یافت.
کتاب؛ مشتمل بر پیش‏گفتار انجمن، مقدمه مصحح، مقدمه مولف و پنج محفل و بخش تعلیقات است.
پس از فاتحه، محافل پنجگانه کتاب به شرح ذیل آغاز می‏گردد:
محفل اول، درباره پدر مولف، قاضی نورالله شوشتری و برخی دیگر از مشاهیر شوشتر؛ نظیر: شمس‏ الدین اسدالله حسینی، ملقب به صدرالعلماء، زین‏ الدین علی بن سید اسدلله حسینی.
محفل دوم، به معرفی برخی از قدمای این شهر؛ چون: شیخ عارف محمد سوار، سهل بن عبدالله تستری، کمال الدین علی، معروف به صوفی و...اختصاص یافته است. در محفل سوم، به معرفی برخی از مشاهیر متاخر این شهر پرداخته شده و از کسانی؛ چون: عبدالواحد بن علی، عبدالله بن محمود، عبدالله بن علی، خواجه افضل و...نام برده شده است.
محفل چهارم، به معرفی شعرای این شهر؛ نظیر: ملا سعدالدین محمد متخلص به «بیکسی»، ابوالوفا، میرعالمی، مولانا قوسی، و...اختصاص یافته است.
محفل پنجم، به یادکرد برخی نکات علمی و حکمی که به ذهن مولف خطور کرده و نیز برخی منشئات و اشعار وی اختصاص یافته است. مولف دراین محفل اشعاری از خود در قالب قصیده، غزل، رباعی و مثنوی آورده است.