طبقات - جلد 5

مقدمه ای از مترجم:
طبقات مفصّل‌ترین کتابى است که درباره اصحاب و تابعان تا دهه سوم قرن سوم هجرى فراهم آمده و در دست است. تا آنجا که این بنده مى‌داند، طبقات پنج بار تاکنون چاپ و منتشر شده است.
 ١ . چاپ ادوارد سخو و همکارانش در لیدن که در فاصله سالهاى  ١٣٢٢  تا  ١٣۴٧  ق چاپ شده است، این چاپ در نه جلد منتشر شده است و جلد نهم آن فهرست اعلام شخصى و جغرافیایى است، با آنکه هشت نسخه خطى در اختیار داشته‌اند ولى افتادگیهاى آن به ویژه در جلد پنجم چشمگیر است، آن چنان که ریتر و سترستین مقاله‌هایى در این باره نوشته‌اند. دانشمندان دیگرى که در این چاپ با سخو همکارى کرده‌اند عبارتند از، اوژن میتوخ، فریداک شوالى، سترستین، ژولیوس لیپرت، برونومایسنر و کارل بروکلمن. خوشبختانه بخش جا افتاده تابعان مدینه در سال  ١۴٠٣  هجرى به همت «زیاد محمد منصور» در بیروت منتشر شده است، بخش مربوط به احوال حضرت امام حسن (ع) و حضرت امام حسین (ع) را استاد محترم حضرت آقاى سید عبد العزیز طباطبایى در مجله تراثنا منتشر ساخته‌اند، شرح حال حضرت امام حسن در سال  ٧١  صفحه در شماره  ١١ ، سال سوم، ربیع الثانى  ١۴٠٨  هجرى، و شرح حال حضرت امام حسین در شماره  ١٠ ، همان سال و نیز به صورت مستقل در  ١٢٠  صفحه در محرم  ١۴١۵  منتشر شده است. استاد محترم احادیث را از منابع مختلف استخراج کرده‌اند و نمونه‌یى پسندیده از چاپ نسخه‌هاى خطى فراهم آورده‌اند، خداوند توفیق ایشان را مستدام بدارد. در جلد پنجم طبقات شرح حال هر دو امام بزرگوار بر همین منوال ترجمه و افزوده خواهد شد. دخویه هم در چند مقاله نظراتى اصلاحى درباره این چاپ اظهار داشته است، با این همه تردید نیست که فضل تقدم در چاپ و نشر این کتاب ارزنده براى ادوارد سخو و همکارانش محفوظ است و کوشش آنان در خور ستایش.
در این چاپ شرح حال برخى از راویان آمده است که تاریخ مرگ آنان پس از تاریخ مرگ محمد بن سعد است و نشان دهنده این است که وسیله برخى از شاگردان ابن سعد تنظیم و بر کتاب افزوده شده است. از جمله شرح حال شریح بن یونس مرو رودى که تاریخ در گذشت او هفت روز باقى مانده از ربیع الاول سال  ٢٣۵  هجرى است، و اسماعیل بن ابراهیم بن بسّام که در بغداد به روز پنجم محرم  ٢٣۶  در گذشته است، و ابو معمر اسماعیل بن ابراهیم هروى در گذشته جمادى الاولى  ٢٣۶ ، و ابراهیم بن محمد بن عرعره در گذشته به سال  ٢٣١ ، و محمد بن حاتم بن میمون مروزى در گذشته به روز پنجشنبه چهار روز باقى مانده از ذى حجه  ٢٣۵  و شرح حال مختصرى از خود محمد بن سعد و دیگران. به احتمال نزدیک به یقین این فزونیها را حسین بن فهم در گذشته به سال  ٢٨٩  هجرى، یا حارث بن ابى اسامه در گذشتۀ  ٢٨٢  هجرى، یا ابن ابى الدنیا در گذشته به سال  ٢٨١  هجرى بر آن افزوده‌اند.
 ٢ . چاپ دوم به سال  ١٣۵٨  هجرى در مصر به کوشش انجمن نشر معارف و فرهنگ اسلامى، با مقدمه‌یى از محمد زاهد کوثرى انجام پذیرفته است، و فقط  ٩٠۴  صفحه از آن به قطع مصرى که تا پایان جلد دوم چاپ ادوارد سخو است در اختیارم بوده است و نمى‌دانم آیا تمام آن چاپ شده و یا همین مقدار است، در این چاپ آیات قرآن با ذکر شماره آیه و سوره استخراج شده است و در حاشیه صفحات کنار هر یک از احادیث کلمه حدیث چاپ و در مواردى هم با چاپ لیدن مطابقه شده است.
 ٣ . چاپ دار الشعب المصریة، این بنده این چاپ را ندیده‌ام ولى به گفته استاد محمد عبد القادر عطا به همان صورت چاپ لیدن است و تعلیقاتى که به زبان آلمانى نوشته شده است به همت دکتر عونى عبد الرءوف ترجمه و بر آن افزوده شده و شماره آیه و سوره آیات نیز استخراج شده است......