ادبیات شفاهی آذربایجان

ادبیات بسیار گسترده شفاهی و زنده‌ای در آذربایجان رایج است. این ادبیات شامل منظومه ها، اشعار، بیاتی ها، ترانه‌ها و غیره می‌شود. یکی از خصایص این ادبیات حالت پویائی و متغیر این ادبیات است. عاشق‌ها بنا به موقعیت‌های مختلف اجتماعی و زمانی ابعاد جدیدی به این حماسه‌ها یا داستان‌های رمانتیک اضافه می‌کنند و در نتیجه زبان این داستان‌ها و مضوع آنها در حد امکان همراه با تحولات جامعه پیش می‌رود ولی عناصر و شخصیت‌های اصلی آنها در بطن منتقل می‌شود. خصوصیت دیگر این ادبیات نزدیکی قهرمانها و شخصیت نقشها به آمال و آرزوهای توده‌های مردم است، چنانکه گاه آنها در نقش قهرمانی مردمی همچون کوراوغلی هستند که با خانهای ظالم در می‌افتد یا در نقش یک عاشیق هنرمندی که دلباخته دختر خان شده.
یکی از نقشهای اصلی این داستانها انتقال ارزشهای اخلاقی و احیای هویت گروهی هستند. تأثیر این ادبیات در سده‌های پیشین کمتر از تأثیر دین و فرهنگ عامه در ایجاد سجایای اخلاقی و تربیتی نبوده است. البته با تأثیر روز افزون آموزشهای رسمی و رسانه‌های عمومی این تأثیر را کمتر نموده است.
منظومه‌هایی همچون کور اوغلی، اصلی و کرم، عاشیق غریب، شاه صنم عمدتاً به وسیله نوازندگان مردمی آذربایجان عاشیق‌ها نقل می‌شوند. بسیاری از داستان‌ها مانند کور اوغلو مربوط به اسطوره‌ها و حماسه‌های قدیمی قبایل ترک است که با تغییرات اندکی در بعضی از دیگر زبان‌های ترکی نیز و جود دارند.