میرزا آقاخان کرمانی؛ پدر فلسفه‌ی تاریخ ایران

از دیباچه اثر : "میرزا آقاخان کرمانی(۱۲۳۲ خورشیدی–۱۲۷۵ خورشیدی) ، از عجایب روزگار و از نوابغ همه تاریخ ایران زمین است. این را با توجه به ژرفا و پختگی نوشتارهای او می‌توان فهمید. حال اگر بدانیم که او در دوران ناصری می‌زیست و اجل مهلتش نداد که حتا انقلاب مشروطیت را به چشم ببیند، و اینکه تنها چهل و چهار سال عمر کرد، آنگاه جمله نخست، برایمان مبالغه‌آمیز جلوه نمی‌کند... او را می‌توان از پدران ناسیونالیسم نوین ایران دانست. اگرچه خود او در این مورد زیر تاثیر میرزا فتحعلی آخوندزاده قرار داشت. ولی چیرگی بیشتر او بر دانش روز و تلاش فزون‌ترش در حوزه فلسفه و علوم اجتماعی، باعث می‌شود تا او را بنیادگزار اندیشه ملی در ایران نوین بدانیم. نگاه به اندیشمندان مطرح همدوره‌ی او همچون سید جمال‌الدین اسدآبادی که امت‌گرایی اسلامی (ناسیونالیسم اسلامی) را مطرح می‌کرد، یا طالبوف و میرزا ملکم‌خان که شجاعت و پیشگامی او را نداشتند، به خوبی ممتازی و برتری میرزا آقاخان را نمایان می‌کند..."

منبع: تارنمای چالدران