با چراغ و آینه: در جستجوی ریشه های تحول شعر معاصر ایران

موضوع کتاب «با چراغ و آینه» شعر و ادب فارسی در دوره‌های قاجار و پهلوی است. اشاره‌های پراکنده‌ای نیز به شعر و ادب در دورهٔ انقلاب و جمهوری اسلامی هم در این کتاب دیده می‌شود.
این کتاب به بررسی تأثیر ترجمهٔ آثار ادبیات جهان بر شعر معاصر فارسی می‌پردازد. او پس از پرداختن به مجموعه عوامل مؤثر اجتماعی ـ سیاسی در انقلاب مشروطه و پیش از آن بر شعر فارسی، به تبیین زمینه‌ها و چگونگی تأثیر ترجمه بر شعر معاصر ایران می‌پردازد و معتقد است، «تحولات شعر مدرن فارسی در قرن اخیر، تابعی است از متغیر ترجمه ادبیات و شعر اروپایی در قلمرو زبان پارسی.»
در بخش اول، شماری از موضوع‌های پراهمیت در قلمرو اجتماع، سیاست و فرهنگ ایران در دوره نخست و بخشی از دوره دوم را با توجه به بازتاب آن‌ها در شعر و ادب این دوره‌ها، و در بخش دوم، آرا و آثار ادبی و فرهنگی پنج تن از تجددخواهان دوره قاجار را بررسی و تحلیل شده‌است.
بخش‌های سوم و چهارم کتاب، شناسایی و تحلیل نمونه‌هایی از ترجمه شعر فرنگی یا بیگانه به فارسی و تأثیر آن‌ها بر شعر شاعران اواخر دوره قاجار تا نیمه دوره پهلوی و چندین موضوع مرتبط با آن است. همچنین بخش پنجم عبارت است از تحلیل اجمالی آثار ۲۹ تن از شاعران ایران از مشروطه تا دهه ۱۳۴۰؛ یعنی از ادیب پیشاوری تا فروغ فرخزاد. در انتها نیز چند مقاله درباره جوانبی از شعر معاصر ایران در ضمیمه کتاب آمده‌است.