ده فرمان

.
کتاب ده فرمان اثر بی بدیل فیلمساز فقید لهستانی کریستف کیشلوفسکی، فیلمنامهٔ اپیزودهای سریالیست که در سال ۱۹۸۹ به نمایش عموم درآمد. کیشلوفسکی این فیلمنامهها را با مشارکت "کریستف پیسیویچ"به نگارش در آورد. مجموعه "ده فرمان" جدای نقل ماجرای تاریخی ده فرمان حضرت موسی بوده و وجه تسمیه آن برگرفته از ده دستور آن پیامبر است که به صورت امروزی درآمده اند و به بازتاب آن فرامین در زندگی روزمره پرداخته است.

ویژگی‌های کتاب و فیلم
داستان‌ها الزاما دینی نیستند و مذهب نقش مهمی در داستان پردازی ایفا نکرده است.
یافتن ارتباط میان نام‌های فرامین و موضوع اپیزودها بسیار مشکل بوده و گاهی نمی‌توان منطق حاکم بر نام‌گذاری فیلم و فرمان‌های حضرت موسی را یافت.
لحن کتاب، بسیار زیبا بوده و در عین سلاست بیان، بسیار پخته است و تخیل خواننده به سادگی راه به منظور نویسنده خواهد برد.
کتاب دیالوگ محور است و البته این تعدد دیالوگ‌ها لطمه‌ای به روند داستان نزده است.
در هر داستان، اشاراتی هرچند کوتاه به سایر قسمت‌ها شده است و دقیق شدن در داستان این رازها و ارتباطات را آشکار می‌کند. گرچه الزامی به درک این روابط برای خواننده وجود ندارد و تنها بازی نویسنده با هوش خواننده است.
این فیلم، هفتمین فیلم برتر دنیا از منظر سینمای معناگراست.
به اذعان کیشلوفسکی در مقدمهٔ کتاب، نگارش فیلم‌نامه‌ها با همفکری پیسیویچ، یک‌سال به طول انجامیده که بیان وی از چگونگی خلق اثر عینا نقل خواهد شد:
"نگارش فیلم‌نامه یک‌سال به طول انجامید، آن‌ها را یکی پس از دیگری نوشتیم. شب‌های زیادی را در کنار یکدیگر در آشپزخانهٔ منزل پیسیویچ در اتاق کوچک پر از دود سیگار من گذراندیم. ساختن فیلم‌ها یک سال و دو ماه طول کشید. ولی از آن زمان مدت زیادی می‌گذرد. حالا فقط فیلم‌ها باقی مانده‌اند، که بیشتر از حد تصور ما با استقبال روبرو شده‌اند، گرچه واقعا دلیل این استقبال را نمی‌دانیم!".
بیان کتاب محاوره‌ای و شکسته بوده و در عین حال به هنگام فضاسازی رنگ و بو عوض کرده و کتاب به زبان اصیل داستان نویسی پایبند می‌ماند.
بیان خاص کیشلوفسکی از این سریال جلب توجه می کند: "با شروع این کار دیگر از پیرامون آدم‌ها دل کندم و آمدم به درون آدم ها.".
کیشلوفسکی و پیسویچ فیلمنامه‌نویسان مجموعه بودند و قرار بود ده کارگردان مختلف این ده قسمت را بسازند. اما کیشلوفسکی خود را ناتوان از کنترل همه پروژه یافت و سرانجام تمام قسمت‌ها را او کارگردانی کرد و تنها مدیران فیلمبرداری متفاوت بودند.l
برگردان روان و زیبای عرفان ثابتی به فهم ساده‌تر این کتاب کمک شایانی کرده است.

نظر استنلی کوبریک پیرامون فیلم و کتاب:
بی میل برای صحبت کردن پیرامون کارهای برخی فیلمسازان بزرگ هستم زیرا غالبا می بایست آن کارها را کوچک و مختصر کنم. اما در کتاب این فیلمنامه اثر کیشلوفسکی با مشارکت کریستف پیسیویچ، می توان به سادگی مشاهده نمود که آن دو بسیار توانا در دراماتیزه کردن نظر خود هستند. بدین طریق آنها در این داستان توانسته اند این قدرت را به شنونده دهند تا آنچه در ذهنشان می گذرد را کشف کنند. آن دو با مهارت خیره کنندهٔ خویش به گونه ای عمل کرده اند که هرگز نخواهی دریافت که چگونه نظراتشان پشت هم می آیند و متبحرانه قلبت را به اشغال خویش در می‌آورند.