جریان شناسی چپ در ایران

چکیده:
تحولات داخلی روسیه در اوایل قرن بیستم که بر پایه های اندیشه سوسیالیستی ایجاد شده بود و بدنبال آن، انقلاب ۱۹۱۷ روسیه، تاثیرات عمیقی بر جنبش ها و رجال سیاسی جهان بر جای گذاشت. ایران نیز به دلیل همجواری با روسیه و روابط سنتی میان رجال سیاسی و فرهنگی و دولتی با سیاستمداران و اندیشه ورزان روسی از این حرکت تاثیر پذیرفت. این تاثیر پذیری تا سالیان متمادی در بخش اعظمی از گروههای سیاسی و فکری و حتی بخش هایی از جنبش ضد استبدادی در ایران جریان می یابد، و عمدتاً جمعیت هایی با عناوین مختلف در طیف چپ متاثر از این حرکت تحت عناوین احزاب سوسیالیستی و یا کمونیستی در ایران ایجاد می گردد که در بسیاری تحولات ایران، دارای نقش بودند. به همین دلیل، شناخت تاریخ معاصر ایران و آشنائی با بازیگران این عرصه، نیازمند شناخت جریان هایی است که در ایجاد تحولات معاصر ایران، ایفای نقش نمودند.
نویسنده این نوشتار درصدد است تا به تبارشناسی جریان چپ در ایران از آغاز نهضت مشروطه تا اضمحلال حزب توده در ایران بپردازد و فعالیت های احزاب مختلف سوسیالیستی و مارکسیستی را در تاریخ معاصر ایران مورد ارزیابی قرار دهد.

فهرست مطالب
● نخستین تماس ایرانیان با جنبش چپ
● نخستین گروههای چپ در ایران
● از «انجمن های مخفی» تا حزب «اجتماعیون عامیون»
●رهبران حزب «سوسیال دموکراسی»
● مشروطیت و حزب «سوسیال دمکرات»
● سرانجام «حزب دمکرات»
● حزب سوسیالیست
● حزب «عدالت»، نخستین حزب کمونیستی ایران
● حزب کمونیست ایران
حزب کمونیست ایران و حکومت رضاخان
حزب کمونیست ایران و توجه به روشنفکران
● گروه مارکسیستی ۵۳ نفر
● حزب توده ایران
خط مشی حزب توده ایران
حزب توده و نهضت ملی شدن صنعت نفت
انشعاب در حزب توده
پی آمدهای انشعاب در حزب توده ایران
سازمان ها و تشکیلات وابسته به حزب توده
● جمع بندی
● پی نوشت