خاستگاه اجتماعی هنرها

ویراستاران: م. آزاد مشرف‌تهرانی، بهمن شاکری، فیروز شیروانلو، محمدعلی صلواتی، رضا فرخ‌فال

مقدمه به قلم فیروز شیروانلو:
پذیرش هنر بدانسان که به ظاهر می نماید فارغ از چگونگی مفاهیم، ساخت و روندهای آن از عادت های رایج دهه های اخیر است. فزونی مداوم پدیده ها و مناسبات را می توان یکی از دلایل این گونه شناخت و پذیرش دانست. شاید تکثر پدیده ها و دستاوردهای بشر فرصت ژرفکاوی آنها را برای مردم کوچه و مصرف کنندگان فرهنگ باقی نمی گذارد. حال آنکه هنر نیز به گونه ی هر پدیده ی دیگر از دلیل وجودی و روند تحولی و تکاملی برخوردارست و طی تاریخ همگام با دگرگونیهای اجتماعی و فرهنگی به فراخور کارگزاری خود محتوا و شکلی ویژه کسب می کند. از سوی دیگر انسانها فارغ از کارگزاری هنر مفهوم و تعاریف خاصی برای آن قایل شده اند و به مقتضای اصول اندیشواری خود نسبت بدان نگرشهای گوناگونی اتخاذ کرده اند.
ابعاد تمامی این مفاهیم، نگرشها و کارگزاریها با وجود آنکه در شکل گرفتن مفهوم هنر در اندیشه ی انسان عصر حاضر امری تعیین کننده است، لکن هنوز در سطحی عام تسری نیافته و هنر به عنوان یک «چیز» یا پدیده یی چشمنواز و آرامش بخش تلقی شده است. بیشک این بدان معنا نیست که پژوهشهای اندکی در زمینه ی هنر و چگونگی آن بعمل آمده و اندیشه های قلیلی درباره ی آن تکوین یافته است.
گرد آوردن نظرهای مختلف - فارغ از گرایشهای مبتنی بر پایگاههای فکری گوناگون - در یکجا شاید بتواند اندکی برای کسانی که دوستدار گام نهادن به فراسوی برداشتهای ظاهری از هنر هستند مغتنم باشد.
کتاب حاضر کوششیست در ارایه ی این فرصت که ہی گمان محدودیت آن در قبال گستردگی مباحث مربوط به هنر بسیار بارز و چشمگیر می نماید. ناگفته نماند که توفیق کامل در ارایدی کلیه مباحث مربوط به هنر اگر محال نیز نباشد لااقل مستلزم تلاشی زمان سوزست و به یقین هرگز هدفی به کمال دست یافتنی نیست.
فرهنگسرای نیاوران با آگاهی از گستره ی این مهم تلاش صمیمانه یی بر عهده گرفته تا بخشی از نظر های مربوط به خاستگاه هنرها را در کتاب حاضر به دست دهد. در محدوده امکانها، بیشترین کوشش را بعمل آورده که بیگمان از سهو و خطا نیز برکنار نیست. امید بر پژوهندگان و فرهیختگان ما بسته است تا در زمان فرجام ناپذیر پیشبرد این گونه گزارده ها را به کمال نزدیکتر سازند.
فیروز شیروانلو