خلاصه کتاب چرندیات مد روز

سوء‌استفاده روشنفکران پست‌مدرن از علم

خلاصه کتاب «چرندیات مد روز» (Fashionable Nonsense) جمع‌بندی اثر «آلن سوکال» (Alan Sokal) فیزیک‌دان آمریکایی و «ژان بریکمون» (Jean Bricmont) فیزیک‌دان و فیلسوف علم بلژیکی است که نخستین‌بار در سال ۱۹۹۷ منتشر شد. این اثر جنجالی یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین کتاب‌ها در حوزه‌ی فلسفه‌ی علم و نقد اندیشه‌های پست‌مدرن به‌شمار می‌آید.
سوکال و بریکمون در این کتاب با زبانی روشن و طنزآمیز به نقد استفاده‌ی نادرست و گمراه‌کننده از مفاهیم علمی در نوشته‌های برخی از متفکران پست‌مدرن مانند لاکان، دریدا و بودریار می‌پردازند. آنان نشان می‌دهند که چگونه برخی از نویسندگان و نظریه‌پردازان فرانسوی، واژگان و فرمول‌های پیچیده‌ی فیزیکی یا ریاضی را در متون فلسفی و اجتماعی خود به کار برده‌اند، بی‌آنکه معنای واقعی علمی آن‌ها را درک کرده باشند.

بخشی از کتاب چرندیات مد روز:
«ژاک لاکان یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین روان‌کاوان قرن بیستم بود. هر سال ده‌ها کتاب و مقاله به تحلیل آثار او اختصاص می‌یابد. پیروانش معتقدند او نظریه و عمل روان‌کاوی را متحول کرد؛ در حالی‌که منتقدانش می‌گویند او یک شارلاتان است و نوشته‌هایش چیزی جز بازی‌های زبانی نیست. ما در اینجا قصد نداریم وارد بحث مربوط به جنبه‌ی صرفاً روان‌کاوانه‌ی کار لاکان شویم. در عوض، تمرکز خود را بر بررسی ارجاعات مکرر او به ریاضیات می‌گذاریم تا نشان دهیم لاکان چگونه، در بخش‌های مختلف آثارش، نمونه‌ی کاملی از همان سوءاستفاده‌هایی است که در مقدمه کتاب برشمرده‌ایم.
علاقه‌ی لاکان به ریاضیات عمدتاً بر توپولوژی متمرکز بود؛ شاخه‌ای از ریاضیات که به ویژگی‌های اشیای هندسی مانند سطح‌ها و حجم‌ها می‌پردازد – ویژگی‌هایی که در هنگام تغییر شکل، بدون پاره شدن، ثابت می‌مانند. (طبق لطیفه‌ی معروف، یک توپولوژیست نمی‌تواند بین یک دونات و یک فنجان قهوه تفاوت بگذارد، چون هر دو جسمی سه‌بعدی با یک سوراخ واحدند.)
نوشته‌های لاکان از دهه‌ی ۱۹۵۰ شامل اشاره‌هایی به توپولوژی بود؛ اما نخستین بحث گسترده و در دسترس عمومی درباره‌ی این موضوع به کنفرانس مشهوری در سال ۱۹۶۶ بازمی‌گردد با عنوان «زبان‌های نقد و علوم انسانی» که در دانشگاه جانز هاپکینز برگزار شد.»