اسپینوزا

از متن کتاب:
اسپینوزا در میان یهودیان اورتودوکس یک یهودی اورتودوکس بارآورده شد. این اجتماع و جامعه او بود. از بدو تولد مذهب اجدادش را به خورد او دادند و او در سرتاسر سالهای نوجوانی و جوانی تعالیم این مذهب را جذب می کرد به نحوی که این مذهب بخشی از سرشت او شد. او دست به مطالعه سنتی و کامل کتاب مقدس عبری و تلمود و تفاسیر خاخامی این کتابها زد. این تعلیم و تربیت سفت و سخت یهودی، ته نشستی همیشگی در ذهن او داشت و حتی بعدها، زمانی که لایه فرهنگی دیگری جایگزین آن شد، باز این تعالیم تاثیر عمیقی در شکل و وضع اندیشه او داشت. در یهودیت کلاسیک همه چیز در قلمرو اخلاق آورده می شود و همه چیز تابع قاعده خداوند قانونگذار است.
هدف آموزه های خاخامی این بود که هر عمل ممکنی را در پوشش قواعد تجویزی قرار دهند و این قواعد خود با تمهیدات گوناگون به کمک عقل هوش، یا خیال از مواد خامی استنتاج می شدند که در کلام خدا آمده بود. غور و تامل برای سالیان متمادی و جزئیات اصول اخلاقی و دیالکتیک پیچیده ادبیات خاخامی بیگمان فرد را اخلاق شناس متبحری می کند که آماده نقد آموزه ها و اعمال است و اسپینوزا چنین بار آمده بود. او فقط یک کتاب کامل در عرضه عقاید متافیزیکی خود نوشت و این کتاب بدرستی و بحق اخلاق نام گرفت. در جایی دیگر، در قطعه نوشته ای تحت عنوان رساله در اصلاح فاهمه، تاثیر پردوام آموزش یهودی نخستین او در مورد اهمیت مطلق وظیفه و رستگاری بسهولت به چشم می آید که البته این تاثیر در این مقطع هنوز در سطح آگاهی او بود و نمود بارز داشت...