افسانه شاماران (شاه مارها)

تصویرگر: فرناندو دونیر

کتاب افسانه شاماران نوشته باوه برزان، با ترجمه فترزاد صدیفی، به بررسیِ افسانه کهن شاماران در میان فرهنگ کردی می‌پردازد و سعی دارد آموزه‌های اخلاقی، نمادها و تاثیرات اجتماعی و فرهنگی این اسطوره را واکاوی کند.
در این اثر، نویسنده ابتدا روایت‌های مختلف افسانه شاماران را گردآوری کرده و سپس ساختار کلی آن—شخصیت‌ها، فضای داستان، نمادهای مرکزی مثل مار، انسان‌نمایی شاماران، وعده‌ها و خیانت‌ها—را تحلیل کرده است تا نشان دهد که این افسانه فقط یک داستان اساطیری نیست، بلکه حاملِ باورهایی عمیق درباره جهان، اخلاق، قدرت، دانایی و ارتباط انسان با طبیعت است.
کتاب به این نکته اشاره دارد که شاماران به عنوان نمادی از دانایی و رازها عمل می‌کند، با تاکید بر بخش‌هایی از داستان که مارها و اسرار نهفته در غار، گیاه شناسی، خواص درمانی‌ها، و تجربه انسان حائر اهمیت‌اند. افسانه می‌گوید که کسی که بتواند راز شاماران را درک کند، به دانش نهفته دست پیدا می‌کند، اما پذیرش چنین دانایی مستلزم پایبندی به پیمان‌هایی است مثلاً راز را فاش نکردن یا وارد شدن به آب و برملا شدن پوست مارانگی نشدن.
همچنین کتاب تاکید دارد بر اینکه این افسانه دارای ابعادی اخلاقی است؛ خیانت، وفاداری، قدرت طلبی، و عواقبِ اعمال انسانی از موضوعاتی‌اند که در روایت آشکار می‌شوند. وزارتِ بدذات یا افراد قدرت‌طلبی که می‌خواهند از راز شاماران برای منافع خودشان بهره ببرند، در مقابل جاماسب (قهرمان داستان) که با صداقت و پیوندی انسانی با شاماران است، قرار می‌گیرد.