نقشه راه دیجیتال برای آب ایران: مدل‌سازی کم‌آبی و حل آن با هوش محاسباتی- جلد ۲

در دهه‌های گذشته، سیاست‌گذاری و مدیریت منابع آب در ایران عمدتاً بر پایه الگوهای سنتی، برآوردهای تخمینی و داده‌های پراکنده انجام می‌شد؛ الگویی که در برابر تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت، بهره‌برداری بی‌رویه، و چالش‌های امنیت غذایی و انرژی، به‌تدریج ناکارآمدی خود را نشان داد. ازاین‌رو، ورود به دوران مدیریت هوشمند منابع آب، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای حفظ پایداری این سرمایه حیاتی در کشور است. جلد دوم این مجموعه، با تکیه بر رویکرد «هوش‌محور» به مدیریت آب، به بررسی لایه‌های اجرایی و سیاستی نقشه راه دیجیتال می‌پردازد. این بخش نه‌تنها به معرفی ابزارها و فناوری‌های نوین می‌پردازد، بلکه بر پشتیبانی سیاست‌گذاری داده‌محور، تاب‌آوری اقلیمی و تحلیل‌پذیری کلان‌داده‌ها برای نهادهای مسئول همچون وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی تاکید دارد.یکی از بخش‌های کلیدی در این مسیر، فصل هفتم است که به بهره‌گیری از ظرفیت‌های کلان‌داده در کشاورزی، منابع آب زیرزمینی، تحلیل بارش و نیاز آبی می‌پردازد. با رشد چشمگیر سنسورها، ماهواره‌ها، سامانه‌های اینترنت اشیا (IoT) و پایگاه‌های داده اقلیمی، اکنون امکان تحلیل میلیون‌ها داده مرتبط با منابع آبی، الگوهای کشت، و رفتار مصرفی فراهم شده است. آنچه اهمیت دارد، استخراج معنا و الگو از این داده‌ها برای ارتقای تصمیم‌سازی است. در فصل هشتم، بر مسئله‌ای بنیادین تمرکز شده است: یکپارچه‌سازی اطلاعات بین دستگاه‌های اجرایی. نبود ارتباط میان پایگاه‌های داده وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، سازمان هواشناسی، منابع طبیعی و سایر نهادها، سبب اتلاف منابع، تصمیم‌گیری‌های جزیره‌ای، و کاهش اثربخشی سیاست‌های آب شده است. این فصل، الگوی پیشنهادی برای طراحی یک سامانه ملی هوشمند آب ایران را معرفی می‌کند که بتواند بستری مطمئن برای تحلیل تصمیم‌های میان‌بخشی فراهم سازد. در فصل نهم، نگرش راهبردی بلندمدت بر اساس شاخص‌های تاب‌آوری اقلیمی، بهره‌وری اقتصادی و پایداری فنی دنبال می‌شود. این فصل با در نظر گرفتن سناریوهای تغییر اقلیم در ایران، مدل‌های آماری و یادگیری ماشین را برای پیش‌بینی فشارهای آتی بر منابع آب به‌کار می‌گیرد و در نهایت نقشه‌ای برای توسعه متوازن و کم‌خطر ارائه می‌دهد و در پایان، فصل دهم با هدف جمع‌بندی و تبدیل داده و تحلیل به تصمیم، نقشه راه دیجیتال آب ایران را به‌صورت کاربردی و متناسب با ساختار اجرایی کشور، با ارائه توصیه‌های مشخص برای دو وزارتخانه کلیدی ارائه می‌کند. این نقشه راه، پلی است میان فناوری‌های نو، تحلیل‌های پیچیده داده‌محور، و سیاست‌گذاری عملیاتی در سطح ملی و استانی. امید است این جلد، الگویی عملی برای تحول حکمرانی منابع آب ایران در مسیر هوشمند‌سازی، تاب‌آوری و بهره‌وری پایدار باشد؛ الگویی که می‌تواند در سطوح اجرایی و دانشگاهی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.