نقشه راه دیجیتال برای آب ایران: مدل‌سازی کم‌آبی و حل آن با هوش محاسباتی جلد اول

بحران آب، دیگر یک هشدار زیست‌محیطی یا دغدغه آینده نیست؛ واقعیتی است جاری در زندگی امروز ما، به‌ویژه در استان‌هایی چون یزد، کرمان، تهران و البرز که با خشکسالی‌های متوالی، افت سطح آب‌های زیرزمینی، و چالش‌های جدی در تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت مواجه‌اند. یزد، سرزمین کهن قنات‌ها، امروز با افت شدید منابع آب زیرزمینی دست و پنجه نرم می‌کند. کرمان با باغ‌های پسته‌اش در معرض خطر فروچاله‌ها و بی‌آبی قرار دارد. تهران و البرز نیز با افزایش جمعیت و بارگذاری سنگین بر منابع محدود، به مرز بحران نزدیک شده‌اند.
اما مشکل تنها به این استان‌ها محدود نمی‌شود؛ استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان، اصفهان، خراسان جنوبی و بخش‌هایی از فارس، بوشهر و هرمزگان نیز هر روز بیش از پیش با چالش‌های کم‌آبی، شوری آب، یا مهاجرت‌های اقلیمی روبه‌رو می‌شوند. همه این‌ها نشان می‌دهد که الگوی مدیریت آب در ایران نیازمند یک تحول بنیادین، دیجیتال‌محور و پیش‌نگرانه است. کتاب حاضر، با عنوان «نقشه راه دیجیتال برای آب ایران: مدل‌سازی کم‌آبی و حل آن با هوش محاسباتی»، کوششی است برای پاسخ به این نیاز تاریخی. ما در این اثر تلاش کرده‌ایم با بهره‌گیری از ابزارهای روز علوم داده، یادگیری ماشین و مدل‌سازی هوش محاسباتی، چارچوبی نوین برای تحلیل وضعیت منابع آبی و ارائه راهکارهایی مبتنی بر پیش‌بینی، بهینه‌سازی و هشدار زودهنگام ارائه کنیم. نقشه راهی که در این کتاب ترسیم می‌شود، بر پایه داده‌های واقعی، تجربه‌های موفق جهانی و توانمندی‌های بومی طراحی شده و می‌تواند راه‌گشای تصمیم‌گیران، سیاست‌گذاران، مدیران شهری، پژوهشگران و فعالان محیط‌زیست باشد. از شبیه‌سازی روند خشکسالی در دشت‌های یزد و زرند کرمان گرفته تا پیش‌بینی افت منابع آب زیرزمینی در تهران و البرز، ما کوشیده‌ایم تصویری علمی، دقیق و آینده‌نگر از وضعیت آب ایران ارائه دهیم
مقدمه:
ایران، سرزمینی کهن با تمدنی هزاران‌ساله، همواره با چالش‌های اقلیمی متعددی مواجه بوده است. در میان این چالش‌ها، بحران کم‌آبی، اکنون به یکی از بزرگ‌ترین و حیاتی‌ترین تهدیدها برای توسعه پایدار، امنیت غذایی، زیست‌محیطی و اقتصادی کشور تبدیل شده است. کاهش بارندگی، افزایش دمای میانگین سالانه، بهره‌برداری بیش از حد از منابع زیرزمینی، و الگوهای نادرست مصرف، وضعیتی نگران‌کننده را در بسیاری از استان‌های کشور از جمله یزد، کرمان، تهران و البرز رقم زده است.
در چنین شرایطی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی و محاسبات هوشمند، راهی نو برای مقابله علمی و دقیق با بحران آب به‌شمار می‌رود. مدل‌سازی دقیق منابع آبی، تحلیل رفتار مصرف، پیش‌بینی روند خشکسالی، و ارائه راهکارهای تصمیم‌یار، همه از ظرفیت‌هایی است که فناوری‌های دیجیتال در اختیار سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و مهندسان آب قرار می‌دهند.
کتاب پیش‌رو، با هدف تبیین یک نقشه راه دیجیتال برای مدیریت منابع آبی ایران تدوین شده است. تمرکز اصلی آن بر استفاده از مدل‌های یادگیری ماشین، شبکه‌های عصبی، تحلیل سری‌های زمانی، و سایر ابزارهای هوش محاسباتی برای شناسایی الگوهای کم‌آبی، ارائه راهکارهای نوین و افزایش بهره‌وری در بخش‌های آب، کشاورزی و صنعت است.
این اثر، ضمن بهره‌گیری از جدیدترین منابع علمی و تجربیات جهانی، تلاش دارد تا زمینه‌ای برای سیاست‌گذاری مبتنی بر داده و تصمیم‌گیری هوشمند در حوزه مدیریت آب فراهم سازد؛ مسیری که بدون بهره‌گیری از قدرت فناوری، نمی‌توان به آینده‌ای پایدار برای ایران دست یافت.
امید است این تلاش، گامی موثر در مسیر حل بحران آب و توسعه پایدار کشور باشد.