خلاصه کتاب کودک انفجاری

رویکردی نو برای درک و تربیت کودکانی که به‌راحتی شکست می‌خورند و به شدت انعطاف‌ناپذیرند

خلاصه کتاب «کودک انفجاری» (The Explosive Child) چهارچوب کلی اثر دکتر «راس دبلیو. گرین» (Ross W. Greene)، روان‌شناس آمریکایی است که نخستین بار در سال ۱۹۹۸ منتشر شد و به‌سرعت به یکی از منابع پرفروش و پرارجاع در حوزه‌ی روان‌شناسی کودک تبدیل شد. گرین در این اثر، بر خلاف شیوه‌های سنتی که بر تنبیه و پاداش تاکید دارند، رویکردی نوین و همدلانه را معرفی می‌کند که به نام «حل‌مسئله‌ی مشارکتی» (Collaborative Problem Solving) شناخته می‌شود.
در این کتاب، نویسنده با نگاهی دقیق و علمی توضیح می‌دهد که کودکان انفجاری لزوماً لجباز، تنبل یا بی‌انضباط نیستند، بلکه دچار کمبود مهارت‌هایی مانند انعطاف‌پذیری، تحمل ناکامی، و توانایی حل مسئله هستند. هدف گرین این نیست که والدین یا مربیان را وادار به کنترل شدید رفتار کودک کنند، بلکه تلاش دارد راهی برای گفت‌وگو، درک و همکاری به‌جای تقابل و درگیری معرفی کند.

بخشی از کتاب کودک انفجاری:
«کودکان وقتی بتوانند، عملکرد خوبی دارند. اگر نتوانند، باید بفهمیم چه چیزی جلوی آن‌ها را گرفته تا بتوانیم کمک‌شان کنیم. این ایده، پایه و اساس این کتاب است. رفتارهای انفجاری زمانی رخ می‌دهند که توقعات و فشارهایی که به کودک وارد می‌شود، از توانایی او برای واکنش مناسب فراتر می‌رود. به‌عبارت دیگر، انفجارهای رفتاری نتیجه‌ی بدرفتاری والدین، آسان‌گیری بیش از حد یا نبود انضباط نیست. بلکه نشانه‌هایی هستند از اینکه کودک در برخی مهارت‌های مهم شناختی—مثل انعطاف‌پذیری، تحمل ناکامی و حل مسئله—عقب مانده است. این‌ها همان مهارت‌هایی هستند که به کودکان کمک می‌کنند تا با چالش‌های زندگی به شیوه‌ای مناسب کنار بیایند.
روش‌های سنتی برای برخورد با کودکان چالش‌برانگیز—مثل تنبیه، جایزه و برنامه‌های تغییر رفتار—اغلب شکست می‌خورند، چون به ریشه‌ی اصلی مشکل که همان کمبود مهارت است نمی‌پردازند. در اینجاست که روش «حل‌مسئله‌ی مشارکتی» وارد می‌شود. این روش بر همدلی، گفت‌وگو و همکاری برای حل مشکل تاکید دارد. به‌جای وارد شدن به جنگ قدرت با کودک، با او وارد نوعی مشارکت می‌شویم تا هم نگرانی‌های او را درک کنیم و هم نگرانی‌های خودمان را به او منتقل کنیم. سپس با هم راه‌حلی پیدا می‌کنیم که برای هر دو طرف قابل‌قبول باشد. این کار نه‌تنها احتمال انفجارهای رفتاری آینده را کم می‌کند، بلکه رابطه‌ی ما با کودک را هم قوی‌تر می‌سازد.»