جغرافیا از قدیم تا امروز

مقدمه:
با ظهور انسان در روی زمین، ارتباط او با طبیعت و شناسایی محیط طبیعی آغاز شده است. این ارتباط و شناسایی بخصوص با دو موضوع بستگی نزدیک داشته، نخست وضع طبیعی محیط زندگی و عواملی که انسان در میان آنها برشد و نمو پرداخته و دیگر نیروی هوش و تدبیر انسان که محرک روح کنجکاو او برای رفع احتیاجات و بهتر زیستن بوده است. آثاری که از انسانهای پیش از تاریخ بدست آمده مانند اسکلت ها، چیزهای ساخته شده، ابزار کار و نقاشی بر دیوار غارها و روی صخره ها و سنگها نشان می دهد که در همان ابتدای ظهور انسان در کلیه نقاط روی زمین حتی در سرزمینهای کم حاصل و ناسازگار صحراها می زیسته و درباره محیط زندگی خود نیز کما بیش اطلاعاتی داشته است. چنانکه گفته شد روح کنجکاو یا فکر بدست آوردن سرزمینهای حاصلخیز برای بهتر کردن زندگی در دوره های بعد، موجب حرکت دسته جمعی یا مهاجرت اقوام بشر گردیده است، بنابراین بخوبی فهمیده می شود که در پی این حرکت و مهاجرت چگونه میزان اطلاعات بشر از سرزمینها و آبهای روی زمین بمقیاس وسیعتری افزایش یافته است. چون پیشرفت و تکامل بشر هیچگاه متوقف نمانده است، تردیدی نیست که معلومات جغرافیایی او نیز بموازات غلبه بر بسیاری از مشکلات طبیعی روز بروز فزونی یافته و بدست آوردن موفقیت های تازه، وی را با اشتیاق و امید بیشتر بسوی درک و حل مجهولات سوق داده است.
در این کتاب با استفاده از منابع معتبر و نوشته های مستند کوشش شده است نخست جمع آوری اطلاعات جغرافیایی انسان از قدیمترین ادوار تاریخی یعنی هنگامی که اقوام مختلف بشر کمتر با یکدیگر ارتباط داشته اند، اقدام شود و از ابتدایی ترین طرز تفکر ساده ترین روش و وسایل کار سخن بمیان آید، سپس به برخورد انسان با آبهای پهناور که گذشتن از آنها برای بشر تا مدتی در از مسئله مشکلی بشمار می رفت اشاره شود، آنگاه با ملاحظه کار و کوشش خستگی ناپذیر معدودی از فرزندان بشر، بر چگونگی شناسایی آبهای وسیع، سرزمینهای داخل قاره ها، کوهستانهای بلند، نواحی گرم و ناسازگار صحرائی، استوائی و قطبی و قوف حاصل گردد. در فصول آخر کتاب یعنی پس از آنکه درجه شناسایی انسان درباره محیط طبیعی بالنسبه تکامل یافت از چگونگی پیدا آمدن مکتبهای مختلف و روشهای علمی جغرافیایی در جهان که هدف و نتیجه کار تالیف این کتاب است بحث و گفتگو می شود.
امید است این مجموعه برای کسانی که در رشته جغرافیا کار می کنند مفید فایده ای باشد و بقلم نقاد خود بر اینجانب نیز منتی نهند.
حسین خلیلی فر