خوشنویسی اسلامی

از پیشگفتار مترجم:
خوشنویسی برای همه ما مردم ایران واژه ای آشناست. همه ما تا جایی که به زندگیمان مربوط شود با این واژه و این فن سرو کار داشته ایم و به سطحی از شناخت آن رسیده ایم. حتی بسیاری از ما در عمل هم تجربه اش کرده ایم و اگر چنین نباشد دست کم نمونه های خویش را دیده ایم. بسا که این نمونه های خوب الزاماً کار هنرمندی حرفه ای نبوده و دستخط خوش کسی در نزدیکی ما بوده است. اصلا چه بهتر که بگوییم خوشنویسی را غالباً معادل همین خوش خطی می شناسیم و خوش خطی را برای هر که خوش خط است امتیاز و فضیلتی می شماریم. شاید در طلب همین فضیلت بوده که از کودکی ما را به مشق نوشتن و رونویس کردن گماشته اند. خوب به یاد داریم که دوره دانش آموزی را همه با رونویسی از متن کتاب ها آغاز کرده ایم و چهار پنج سالی مداوم مهمترین دغدغه مان مشق نوشتن بوده است. و مگر هدف از این مشق نوشتن چیزی جز یادگیری چگونه نوشتن و خوش نوشتن بوده است؟ اما این جدیت و ممارست در خوش نوشتن کاری مختص نسل ما و روزگار ما و تجربه ما نیست. نشانه های آشکار رواج این سنت را از هزار و چندین سال پیش در سرزمینهای زیر نفوذ اسلام سراغ داریم. یافتن شواهدی از آموزش و مشق خط در تمامی مدارس دینی و علمی سرزمینهای اسلامی از عهد خلافت عباسیان تا همین سده اخیر، پیش از تاسیس مدارس جدید، هیچ دشوار نیست.
در تمدنی که نخستین عنصر شکل گیری اش کتاب بود و در کمتر از سیصد سال ربع جمعیت جهان مسکون را، از رومی و زنگی و عرب و عجم آن هم از مهمترین خاستگاه های تمدن های باستانی، بر گرد آموزه های این کتاب کنار هم نشانده بود، توان نوشتن نیازی اولیه می نمود. با جان گرفتن ساقه این تمدن، نهال های علم و ادب بر بستر آن ریشه دوانید که به ثمر نشستن شان جز با نوشتن میسر نمی شد. این گونه بود که خط نوشتن و خوشنویسی همچون درختی متکی به خود، بر پای ایستاد و همه جلوه های فرهنگی تمدن اسلامی بدان تکیه کردند و از برکت وجودش بخت بقا یافتند. دور نیست که بگوییم شیئیت یافتن و ملموس شدن کلام الهی در قالب کتاب قرآن جز از طریق خوشنویسی ممکن نمی شد. وقتی ثبت کلام الهی محتاج قلم کاتیان بود علوم و کلام های دیگر جای خود دارند...