مدیریت و درمان بیماری آسم

ویراستار: منصور متین
اغلب مردم آسم را به عنوان حمله‌های تنگی نفس همراه یا خس‌خس (در کودکان و بزرگسالان) می‌شناسند که گاهی هنگام کار سخت بدنی و گاهی زمان استراحت، به درجات خفیف یا شدید روی می‌دهد. برخی افراد محرک‌های خاصی را عامل ایجاد این بیماری می‌شناسند و به عنوان نمونه، حیوانات، دود و گرده گیاهان را نام می‌برند و یا گمان می‌کنند بیماری آسم، مخصوص کودکان است و بعضی دیگر آن را نوعی بیماری می‌دانند که می‌تواند افراد را در کلیه سنین تحت تاثیر قرار دهد. عده‌ای آن را گرفتاری اتفاقی می‌دانند و عده‌ای نیز آن را مشکل دائمی و مهمی می‌دانند.
مسلما هیچ‌کدام از این‌ها نمی‌تواند کاملا صحیح باشد. اما همه به نحوی حق دارند، به هر حال به دلیل اینکه فاکتورهای متعددی در ایجاد بیماری آسم دخالت دارند مشکل بتوان تعریف ساده‌ای از آسم بر زبان آورد.
کلمه «آسم» به عنوان اصطلاحی جامع و فراگیر برای توضیح نوعی بیماری به کار می‌رود که ویژگی آن بروز متناوب تنگی نفس (در اثر تنگی موقتی نایژه‌ها یا مجراهای تنفسی ریه‌ها) است. دستگاه تنفسی شامل مجاری تنفسی (نای، نایژه و نایژک‌ها) و محفظه‌های هوایی در شش‌ها است که اکسیژن بدن را تامین می‌کنند و دی‌اکسید کربن آن را دفع می‌نمایند. مخاط از طریق مژک‌ها (تارهای بسیار ریز) که روی دیواره داخلی مجاری تنفسی وجود دارند، در سرتاسر ریه حرکت می‌کنند.
کتاب بیماری آسم (The British Medical Association family doctor guide to asthma) به عنوان یکی از مجموعه کتاب‌های راهنمای پزشکی خانواده است و توسط انجمن پزشکی بریتانیا منتشر شده است که این بیماری را در تمام مراحل از تعریف تا درمان مورد بررسی قرار می‌دهد.
این کتاب به ارائه بهترین تعریف در مورد آسم را می‌پردازد. آسم نوعی بیماری است که در آن راه‌های هوایی ریه ملتهب می‌شوند و در نتیجه، نسبت به محرک‌های خاصی که باعث تنگ شدن آن‌ها و کاهش جریان هوا در آن‌ها می‌شوند، حساس‌تر می‌گردند. این حساسیت باعث تنگی نفس و خس‌خس سینه می‌شوند. نام پزشکی این حساسیت مجاری تنفسی «تحریک بیش از حد نایژه‌ها» است. در بخش جراحی یا کلینیک، پزشکان از اصطلاح «مجرای منقبض» استفاده می‌کنند.
بنابراین آسم یک بیماری معین نیست؛ بلکه شکل‌های مختلفی دارد.
مهم‌ترین ویژگی کتاب حاضر این است که به زبانی ساده نوشته شده است؛ به طوری که اطلاعات مختصر و مفید آن دلهره و نگرانی بیماران آسم و خانواده‌ها را به حداقل می‌رساند تا با خونسردی بیشتر روال زندگی بیمار را به حالت عادی برگردانند و به سوی بهبودی سوق دهند.