اصول و ضوابط واژه گزینی: همراه با شرح و توضیحات

مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی

شورای فرهنگستان به حکم وظیفه‌ای که در امر واژه‌گزینی برعهده دارد، از همان نخستین جلسات لازم دید که پیش از انتخاب و تصویب واژه‌های فارسی در برابر لغات بیگانه، «اصول و ضوابطی» وضع کند تا مبنا و میزان و راهنمای کار باشد. پس از بحث‌های طولانی، اصول و ضوابط واژه‌گزینی تنظیم شد و در جلسه پنجاه‌وهشتم (مورخ ۷۳/۷/۱۱) شورای فرهنگستان در قالب ۹ اصل تصویب شد. سپس در سال ۱۳۷۶ گروه واژه‌گزینی شرحی بر این اصول و ضوابط نوشت و در جلسه یکصدوپانزدهم (مورخ ۷۶/۴/۲) شورای فرهنگستان به تصویب رساند. پس از ۱۰ سال تجربه واژه‌گزینی و تصویب بیش از ۱۰‌هزار معادل در برابر واژه‌های بیگانه در سال ۱۳۸۴ گروه واژه‌گزینی با جمع‌بندی بحث‌ها و پرسش‌هایی که در گروه‌های تخصصی و شوراهای واژه‌گزینی و گاه در شورای فرهنگستان مطرح می‌شد لازم دید در اصول و ضوابط خود بازنگری کند. به این منظور کارگروهی به ریاست دکتر حسن حبیبی، رئیس وقت فرهنگستان و مدیر وقت گروه واژه‌گزینی تشکیل شد و در جلسات متعدد به بحث و اظهارنظر درباره اصول و ضوابط پیشین پرداخت و سرانجام پیش‌نویس جدیدی تهیه شد که پس از نظرخواهی از اعضای شورای فرهنگستان و اعضای شوراهای واژه‌گزینی و اعضای گروه‌های تخصصی واژه‌گزینی و حدود ۵۰ تن از صاحب‌نظران اصلاحاتی در آن صورت گرفت و در هم‌اندیشی یک‌روزه‌ای در سال ۱۳۸۶ به اطلاع همه دست‌اندرکاران رسید و در جلسه سیصدوسی‌ویک شورای فرهنگستان (مورخ ۸۶/۹/۲۶) به تصویب رسید.
اصول و ضوابط واژه‌گزینی در سال‌های گذشته به صورت دفترک ساده‌ای تکثیر شده بود و در دسترس کارشناسان و اعضای گروه‌های چندده‌گانه واژه‌گزینی قرار داشت. اخیراً تصمیم گرفته شد تا این مجموعه به صورت کتابی خواناتر و خوش‌دست‌تر برای آگاهی و استفاده همگان در زمره انتشارات فرهنگستان به چاپ رسد تا هم به آگاهی بیشتر مترجمان و نویسندگان و استادان مبانی و روش‌های واژه‌گزینی در فرهنگستان کمک کند و هم پاسخی باشد برای بسیاری از پرسش‌هایی که مردم در ذهن دارند.
این اصول و ضوابط در حال حاضر راهنمای کار پژوهشگران و پژوهشیاران گروه واژه‌گزینی و اعضای گروه‌های تخصصی واژه‌گزینی است.