دستور زبان فارسی برای کلاس پنجم و ششم دبستانها - سال ۱۳۲۶

مقدمه:
زبان ادبی شیرینی که اکنون بدان سخن میگوئیم، آمیخته از پارسی باستانی، پهلوی، دری و تازی است. زبان پارسی از ریشه هند و اروپائی که منشا بسیاری از زبانهای نامی جهان است آمده، با سانسکریت و یونانی و لاتینی خویشاوندی نزدیکی داشته. پارسی باستانی زبانی بوده است که ایرانیان دوران هخامنشی بدان سخن میگفته اند، و از آن جز چند کتیبه و خطوطی بر سکه ها و ظروف و آلات چیزی بجای نمانده است. زبان اوستائی هم، که اوستا کتاب دینی زرتشت بدان نگاشته شده، با پارسی باستانی نزدیک و مخصوص موبدان بوده. پارسی باستانی نیای زبان امروزی ما است، زیرا که پارسی کنونی از زبان پهلوی آمده و پهلوی از پارسی باستانی. اصل کلمه پهلوی پرتو بوده که نام قوم اشکانی است. زبان پهلوی را نخست مردم شهر نشین در دیار پهله (آذربایگان، ری - و - اسپهان) بدان سخن میگفته اند. این زبان از پایان های روزگار هخامنشی در همه ایران متداول گشته، ایرانیان دوره اشکانی و ساسانی بدان سخن میگفته اند. پهلوی میان پارسی باستانی و پارسی کنونی مقام وسط را داراست. دری زبان ساده ای بوده که روستائیان بدان سخن میگفته اند. پس از انقراض سسله ساسانی باز بیش از دویست و پنجاه سال در ایران، بویژه تبرستان، به زبان پهلوی سخن میگفته اند. در نتیجه هجوم و استیلاء عرب بایران، زبان پهلوی تغییراتی کرده، واژه های تازی در آن راه یافته، رفته رفته به پارسی کنونی منقلب گشته است.