چریک های فدایی خلق

تدوین: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات

چپ در ایران به روایت اسناد ساواک - کتاب هشتم

از مقدمه کتاب:
انقلاب مشروطه را می توان سرآغاز تاریخ معاصر ایران نام برد که عرصه تکاپو و تعارض سه جریان سیاسی - فرهنگی بود. جریان اصلی اصالت گرا و مردمی که بطور عمده در نهضت روحانیت تبلور یافت و به انقلاب شکوهمند اسلامی ایران ختم شد. دوم جریان غربگرای راست و میانه که روشنفکران و نخبگان وابسته به حکومت شاهنشاهی با حمایت همه جانبه استکبار غرب نقش ایفاء می کردند؛ و بالاخره جریان چپ که در دوران مشروطه متاثر از روسیه سوسیالیستی اثر گرفته و مبلغ اندیشه های سوسیالیستی - کمونیستی بودند. از آنجا که تفکر مارکسیسم - لنینیسم ادعای جهان شمول داشته بطور طبیعی در صحنه سیاسی اجتماعی ایران هم نقش بسزایی در تعاملات اجتماعی بازی کرده و از این جهت بررسی گروههای چپ اهمیت پیدا می کند.
تاریخ تشکلات مارکسیستی در ایران با تشکیل انجمنهای غیبی سوسیال دمکرات در شهرهای تبریز، رشت و تهران آغاز می شود که تحت نظر افرادی نظیر ملک المتکلمین، محمدرضا مساوات، سیداسداله خرقانی، سلیمان میرزا اسکندری و ... فعالیت داشته و پس از حادثه کودتای محمدعلی شاه و استقرار «استبداد صغیر» دستگیر و در باغشاه کشته و یا منزوی شدند البته باید اضافه کرد که نمایندگان سوسیال دمکرات (اجتماعیون - عامیون) مارکسیست به معنای واقعی نبودند؛ و در بینش خود تصور احساسی و رومانتیک درباره دمکراسی مردم و انقلاب زحمتکشان داشتند و شیوه های پارلمانی و غلط روحانی و ترور انقلابی افراد ارتجاعی را دنبال می کردند و حتی بعضی از آنها در سازمان فراماسونی و جمعیت آدمیت عضویت داشتند. سرنوشت تاریخی این افراد متفاوت و عملشان از خدمت تا خیانت فرق می کند. بطور مثال ارتباط برخی از این افراد با آن کسانی که از ارومیه و باکو بودند؛ لنین «آنها را نیمه روشنفکران مسلمان ماوراء قفقاز که فراموش کرده اند اتباع روسیه اند» می نامید و ستارخان از جمله این گروه بود که بوسیله این افراد جذب شد...