قصه سکندر و دارا

دیباچه: ذبیح الله بهروز

پژوهش تاریخی پیرامون سفر جنگی الکساندر مقدونی به خاور

نگارنده در پژوهش حاضر درصدد اثبات این نکته است که لشکرکشی اسکندر مقدونی به ایران، واقعیت تاریخی ندارد. وی معتقد است که این هجوم هیچ‌گاه صورت نگرفته و آن چه در این خصوص بیان شده، قصه‌ای جعلی، ساخته قرون بعد برای اغراض خاص بوده که به ویژه در قرون اخیر تلاش‌های فراوانی، از سوی محققان غربی برای صورت تاریخی‌دادن به آن، انجام گرفته است. مولف درباره این تحقیق می‌نویسد:
سفر جنگی اسکندر یکی از موضوعاتی است که در بین حوادث تاریخی قدیم بیش از هر چیز درباره آن قلم فرسایی شده و غربیان باتعصب خاصی آن را به عنوان غلبه علم بر جهل و سیطره اروپا بر آسیا، یاد کرده‌اند. ما بر خلاف شیوه تاریخ‌نویسان اخیر که این سفر را حتمی فرض کرده و بعد در صدد تطبیق اسامی و حوادث با واقع برآمده و از این راه دچار زحمت شده‌اند کیفیات مختلف آن سفر را مورد نقادی قرار داده‌ایم و اگر چه بیرون کشیدن حقایق از پس قرون و اعصار و از لابه‌لای اغراض و افسانه‌ها کار آسانی نیست ولی ما این راه را گشوده‌ایم که اولا کورکورانه آنچه برای ما نوشته‌اند را نپذیریم و در ثانی به گمان خود توفیق یافته‌ایم که اقلا ثابت کنیم که قسمت اعظم روایات سفر جنگی الکساندر مقدونی به شرق ساخته و پرداخته ذهن افسانه‌سازان قرون بعد است که به هیچ وجه از اوضاع جغرافیایی و اجتماعی ملل دیگر اطلاع نداشته‌اند.
کتاب از دو بخش تشکیل شده است. موضوع بخش اول بررسی "سفر جنگی اسکندر" است که از جمله مباحث آن بدین قرار است: "افسانه‌ها"، "دروغ‌های شاخدار"، "بحث در تطبیق اسامی قدیم و جدید"، "خط سیر اسکندر در داخل ایران"، "اسکندر در هند"، "اسکندر در راه بازگشت"، "سفر دریایی نئارخوس"، "مرگ الکساندر". در بخش دوم تلاش شده "حقیقت داستان"مربوط به اسکندر بازسازی و بازگو شود. لازم به ذکر است که کتاب همچنین از دیباچه‌ای به قلم ذبیح بهروز برخوردار است که در حدود نیمی از حجم کتاب را تشکیل می‌دهد. وی در این دیباچه تلاش کرده با استناد به دلایل زبان شناختی، دینی، کرونولوژیک و جغرافیایی بی پایه و غیر واقعی بودن لشکرکشی اسکندر را ثابت و در خاتمه زمینه‌ها و علل برساختن و صورت تاریخی دادن این رویداد را توضیح دهد.