حریم در ایران: الگویی جهت اجرائیات مهندسی و مدیریت پایدار اکوسیستم

همگام شدن افزایش جمعیت و نیازهای آنان با پیشرفت و استفاده از تکنولوژی و فناوریهای نوین، امکان دخل و تصرف انسان در منابع طبیعی و کنترل همه جانبه آن به منظور بهبود و افزایش شاخصهای اجتماعی و اقتصادی را فراهم نموده و موجب شده است که انسان نیازهای خود را در کمترین سطح، تولید یا از دورترین مکانهای بهره برداری و تولید به نزدیک ترین محلهای مصرف انتقال و سبب ایجاد تغییراتی گسترده در طبیعت و اجزای اکوسیستم شود. توسعه افسار گسیخته شاخص های اجتماعی و اقتصادی به واسطه رفاه بشریت، دارای اثرات نامطلوبی در سطح کره زمین می باشد؛ لذا برای جلوگیری از این اثرات نامطلوب، به کارگیری شیوه های مدیریتی صحیح و اتخاذ تصمیمات مناسب ضروری و اجتناب ناپذیر می باشند. گاها وضع برخی قوانین محدودکننده نیز می تواند به نوعی مدیریتی موثر و کارا تلقی شود؛ زیرا هرگونه فعالیتی نیازمند قوانین شفاف و کارا جهت جلوگیری از سواستفاده، هرج و مرج و ایجاد تغییرات جبران ناپذیر می باشد. یکی از قوانین مهم در مدیریت اجزای طبیعت و اکوسیستم، مبحث رعایت حریم به عنوان قانونی مدیریتی می باشد؛ چرا که حریم در کلیه امور و فعالیتهای بشر دارای جایگاه ویژه ای است. آنگونه که رعایت آن در هر زمینه و فعالیتی سبب عدم تداخل و عدم برهم خوردن تعادل می شود و مسبب رسیدن به توسعه پایدار در اکوسیستم و طبیعت و همچنین بهره برداریها و اجرائیات مهندسی تسهیلگر در زمینه نیازهای انسان با نقشهای نهفته در رعایت آن می باشد. این کتاب در هشت فصل با دیدگاهی متفاوت و برگرفته از نگرش مدیریت جامع آبخیزداری، به جامعیت قانون مدیریت حریم در کنترل فعالیت¬های انسان و جلوگیری از آثار نامطلوب آنان براجزای طبیعت و اکوسیستم با هدف دستیابی به توسعه پایدار و ارائه الگو و راهنمایی مناسب برای مکانیابیها پرداخته است. که فصلهای آن به شرح زیر و با زبان و مفهومی ساده برای دانشجویان، کارشناسان، محققان و علاقمندان ارجمند گردآوری و تدوین شده است: در فصل اول مفهوم، نقش و اهمیت حریم در اکوسیستم، توسعه پایدار و کشور ایران بررسی و بیان می شود. در فصل دوم انواع راههای ارتباطی معرفی و حریم آنان بررسی و بیان می گردد. فصل سوم متولیان انتقال منابع، انرژی و ارتباطات را معرفی و حریم مسیرهای انتقالی آنان و هدف از رعایت آن را بیان می نماید. فصل چهار به تفکیک اجزای تشکیل دهنده منابع طبیعی و انواع فعالیتهای انجام شده در کشاورزی و بیان حریم در این اجزا و فعالیتها می پردازد. فصل پنجم به معرفی طرحهای غالب تولیدی و صنعتی بخش کشاورزی و جامعیت رعایت حریم آنان برمبنای ضوابط و دستورالعملهای موجود پرداخته است. فصل ششم اجزای ملزم به رعایت حریم در بافت شهری و روستایی را بررسی و بیان می نماید. فصل هفتم به معرفی برخی از تاسیسات و اماکن استراتژیکی کشور ایران و حریم آنان می پردازد و فصل هشتم به معرفی حریم و فاصله در برخی از مباحث علوم هیدرولوژی و آبخیزداری به منظور توسعه اهمیت دیدگاه حریم می پردازد. قابل ذکر است برخی از عناوین فصل هفتم توسط سرکار خانم مهندس عاطفه ستاروند و برخی از عناوین فصل هشتم توسط سرکار خانم مهندس رخساره خشتابه تکمیل گشته است. در نهایت با تمام تلاشها و بررسیهای لازم در جهت گردآوری و ایجاد همبستگی بین عناوین و مطالب، قطعا نگاشته های کتاب خالی از اشکال، انتقاد و پیشنهاد نیست لذا امید است صاحب نظران این عرصه ها با راهنمایی و دلسوزی خود بر پر بار نمودن کتاب و رفع مشکلات آن در آینده بیفزایند و همگان تلاش و کوشش ما را در ارائه اثری ماندگار، دعا گو باشند.
سید پدرام نی نیوا پاییز ۱۴۰۱