محال ثلاث: تنکابن، کلارستاق، کجور در نهضت مشروطیت

ولایت محال ثلاث (تنکابن، کلارستاق، کجور) گرچه بخش کوچکی از کشور پهناور ایران را تشکیل می‌دهد ولی گذشته‌ای پرماجرا و تاریخی پرحادثه دارد. بررسی دقیق از تاریخ تحولات سیاسی این ولایت قدیمی و نشیب و فرازهای پیش آمده در آن به ویژه در نهضت مشروطه اول و دوم، علاوه بر آنکه دلیلی بر رشد افکار سیاسی مردم منطقه می‌تواند باشد، نشانی هم از علاقه‌مندی مردم این سامان به سرنوشت سیاسی خویش به ویژه کشور ایران دارد. اگرچه تحولات پیش‌آمده در این ولایت، با روند کلی تحولات مملکت وجوهات مشترکی دارد ولی بدون شک برخی از مختصات آن با تاریخ گذشته منطقه بی‌ارتباط نبوده زیرا تعدیات حکومت مرکزی و حاکمان دست نشانده آنان به مردم خاصه از زمان سلسله صفویه به بعد و داستانهای رایج از ظلم بی‌حد و حساب والیان از سال ۱۲۰۰ ه.ق تا استقرار رژیم مشروطه، که نمونه بارز آن سلب آزادی و تجاوز به حق و حقوق و غصب اموال و اراضی مردم توسط حاکمان بودبه مرور مردم را در رسیدن به اهداف مشترک که مبارزه با دستگاه حاکمه باشد نزدیک‌تر ساخت تا آنجا که اولین واکنش آنان را در مقابل حکومت به صورت حرکتی منسجم در واقعه رژی و شورش مردم تنکابن علیه حاکم آنجا می‌توان دید. تداوم این قبیل اعتراضات اعم از پنهان و آشکار در یک دهه و چندین سال بعد در آغاز نهضت مشروطیت ایران به حرکتی کاملا انقلابی بدل و به قیام مردم علیه حکومت استبدادی و استقرار رژیم مشروطه منجر گردید که در نوع و عصر خود بی‌نظیر بود.