نقش شخصیت در تاریخ

برگرفته از متن کتاب:
اگر لنین نمی توانست در اواخر جنگ گذشته به روسیه برود، اگر هیتلر پیش از رسیدن به حکومت، مثلا در موقع کودتای معروف در مونیخ به دست توده مردم از بین می رفت؛ اگر چرچیل به سکته قلبی درمی گذشت، بالاخره اگر استالین و چیانکای چک و موسولینی نبودند، آیا جریان جنگ اخیر و بالاخره جریان تاریخ معاصر عوض میشد؟ جواب دادن به این اگرها و اگرهایی از این نوع، نه فقط حل یکی از مسائل مهم فلسفه تاریخ است بلکه حل یکی از مسائل عملی است که در سیاست روز مورد ابتلای تمام آنهائیست که در مسائل اجتماعی صاحب نظر و علاقه می باشند.
آیا عقیده امیل لودویک، نویسنده آلمانی، که پس از جنگ گذشته عنوان یکی از کتابهای خود را اینطور انتخاب کرده بود "۱۳ نفر به اروپا حکومت می کنند" راست است؟ آیا معدودی بدنیا حکومت می کنند؟ آیا اینها نماینده منافع ملی یا منافع طبقاتی هستند و یا اینکه شخصا تاریخ را تحت تاثیر خود قرار می دهند. آیا هر شخصیت برجسته ای می تواند در جریان موثر باشد؟...