گیلان در جنبش مشروطیت

تاریخ پر رمز و راز، نوستالژیک و درس آموز جنبش مشروطیت در سینه پراندوه و در بطن دردناک خویش؛ گذشته از روایت آشکار و پربار در باب مبارزات و مجاهدت های چهره های مشهور و مثال زدنی روایتگر مشروطه خواهان بی نام و نشانی است که به رغم کنش های بسیار در این نهضت برای تحقق عدالت و آزادی، اینک به صداهای خاموش پیوسته اند و در میانه انبوه نوشته ها، گفته ها و تحقیقات تاریخی صدایی از آنان به گوش نمی رسد. یکی از آنان مبارز پرشور شیخ میرزا ابوالقاسم افصح المتکلمین املشی مشروطه خواه گیلانی و نخستین روزنامه نگار گیلان است.
شیخ افصح انقلابی آزادیخواه؛ عالمی نواندیش و مصلح دینی و اجتماعی و از پیشگامان جنبش مشروطیت در منطقه گیلان و از انقلابیون و مصلحان حوزه دیده و سنت خوانده ای بود که سودای ترقی وطن و تعامل دین با مناسبات خرد و عقلانیت و مقتضیات عصر جدید در سر داشت. با داشتن این پیشینه ذهنی بود که با تاسیس روزنامه خیرالکلام نخستین گام ها را در این مسیر برداشت..