خدمات عمومی راهکاری مناسب در مسیر مجازات جایگزین حبس

مجازات‌های جایگزین یعنی هر تنبیهی برای مجــرم جز زندان! قرن‌ها در جـــوامع مختـلف، زندان و حبس به‌عنوان مجازات‌های اصلی مجرمان مورد توجه بوده‌اند اما حال چندسالی است که جایگزینی مجازات‌های دیگری به جای زندان از سوی کارشناسان اجتماعی توصیه می‌شود و البته توسط دولت‌های زیادی نیز پذیرفته شده است. در ایران نیز برای این موضوع، هم ماده قانونی و هم آیین‌نامه اجرایی وجود دارد اما واقعیت این است که هنوز و همچنان زندان جدی‌ترین تنبیه است و با وجود تصویب قوانین لازم، اتفاق‌های کافی در این زمینه نیفتاده‌اند. اینکه چرا باید مجازات‌های جایگزین وجود داشته باشد، استفاده از این مجازات‌ها چه فوایدی دارد و چه موانعی سد راه تحقق آنها در نظام قضایی ایران شده‌اند. کار عام المنفعه نهادی است که به موجب آن دادگاه به مجرم پیشنهاد می کند تا با انجام کاری به نفع جامعه به جای رفتن به زندان در صدد جبران خطای ارتکابی خویش برآید. قانون استفاده از کار عام المنفعه به عنوان مجازات جایگزین حبس به تازگی و با تصویب قانون مجازات اسلامی وارد حقوق کیفری ایران شد و بررسی عملکرد آن در حوزه حبس زدایی و کاهش تعداد مجرمین زندانی و همچنین پیشگیری از تکرار جرم ضروری می باشد. چیزی که در اجرای این کار مهم و البته ضروری است بحث رضایت داشتن محکوم به انجام خدمات عام المنفعه است. یعنی اگر فرد نسبت به اجرای آنها اعلام رضایت نکند سازمان و نهاد پذیرنده حق بکارگیری این افراد را نخواهد داشت. البته خدمت عمومی ارائه شده توسط زندانی خدمتی رایگان بوده و تحت نظر قاضــی اجـرای احـــکام انجام می‌شود. نتیجــتاً با حمایت‌هایی که قانونگذار از مجــازات‌های جایگزین حبـس و البته مددجــویان کرده است طبیعـتا انتـظار می‌رود اقبال عمومی و قضایی به مجازات‌های جایگزین حبس و استفاده از خدمات عمومی این افراد گسترش یابد. علاوه بر این باید نهاد‌های پذیرنده این افراد همکاری موثری با نهاد‌های قضایی داشته باشند تا گام‌های اساسی در کاهش جمعیت کیفری زندانیان برداشته و اثر بخشی خوبی از تنبیه افراد بزه کار مشاهده شود.