ماهیت قراردادهای سرمایه‌گذاری

قرارداد سرمایه‌‌گذاری مشترک که به آن قرارداد مشارکت مدنی و یا قرارداد مشارکت انتفاعی نیز گفته می‌شود، یکی از انواع قرارداد سرمایه‌گذاری است که بین دو یا چند شخص یا شرکت، برای هم‌افزایی و دستیابی به اهداف تجاری، مالی و یا فنی منعقد می‌شود. فرقی نمی‌کند تصمیم به ساخت یک آپارتمان داشته باشید یا مجوز تاسیس یک مهدکودک را گرفته باشید؛ اگر به تنهایی قادر به انجام آن پروژه نیستید و نیاز دارید افراد دیگری در تامین سرمایه یا انجام بخشی از کار با شما همکاری کنند؛ باید اطلاعات خود را درباره قرارداد سرمایه گذاری مشترک بیشتر کنید تا بتوانید با مشارکت دیگران، ایده خود را عملی کنید و به موفقیت برسید. قرارداد سرمایه‌‌گذاری مشترک قراردادی بین دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی است که هر یک از طرفین، تعهد انجام عملی را در یک پروژه برعهده می‌گیرند و به طور مشترک از منافع پروژه بهره‌مند می‌شوند، اما هیچ‌ کدام مالک قطعی پروژه یا شرکت نیستند. از آنجایی که سهم آورده نقدی یا غیرنقدی طرفین و نحوه تقسیم سود در این قرارداد کاملا مشخص می‌شود، هر یک از شرکا در سود یا زیان پروژه، به اندازه سهم مشارکت خود سهیم خواهند بود. ابتدا مشخص کنید برای انجام فعالیت تجاری خود به کدام سرمایه‌گذاری مشترک نیاز دارید. برای تکمیل ایده خود تا رسیدن به سود، مشخص کنید در چه بخشی نیاز به سرمایه‌گذار دارید. اگر فردی را مناسب شراکت با خود یافتید، قبل از ارائه هرگونه پیشنهادی، بهتر است مفاد قرارداد سرمایه‌گذاری مشترک را مطالعه کنید و در جلسه با شریک آتی خود در چارچوب قرارداد مذاکره نمائید. پس از توافق با شرکا، نمونه قرارداد سرمایه‌گذاری مشترک را تکمیل کرده و به امضای طرفین برسانید. نام و نام خانوادگی، نام پدر، کدملی و آدرس اشخاص حقیقی و یا نام شرکت‌ها با شماره ثبت آنها را برای هر یک از طرفین قرارداد در ابتدای قرارداد درج کنید. در این نوع قرارداد باید ساختار سرمایه‌گذاری خود را مشخص کنید. به‌طور صریح باید مشخص کنید مدیریت انجام قرارداد با چه شخصی است. آنچه مهم است مشخص کردن ساختار مدیریت، مراحل تعیین و انتخاب مدیر، مسئولیت‌­ها و چارچوب وظایف و نحوه‌ی تشکیل جلسه و تعداد جلسات از نکات مهم مفاد قرارداد سرمایه‌گذاری مشترک است. مشخص کنید هریک از طرفین چه مقدار سرمایه نقد یا غیرنقدی باید وارد پروژه کنند. در بیشتر مواقع، سرمایه­‌گذاری مشترک قراردادی موقت است، بنابراین تاریخی را تعیین و در قرارداد ذکر کنید که باید موضوع قرارداد در چه مدت زمانی انجام شود. مثال: در قرارداد سرمایه­‌گذاری مشترک برای ساخت آپارتمان، قید کنید که این پروژه زمانی خاتمه می‌یابد که ساختمان تکمیل و تمامی واحدها فروخته شود. نحوه تشخیص پایان پروژه را نیز به طور روشن مشخص کنید.
شاید مهم ترین رسالت، سرمایه گذاری علاوه بر توسعه کشور میزبان سرمایه، انتقال فناوری به کشور میزبان باشد. این در حالی است که این مهم را قراردادهای تجاری، نوعاً امکان پذیر نیست و از این روست که کشورهای در حال توسعه، به جذب هر چه بیشتر سرمایه گذاری خارجی مبادرت می ورزند. امروزه فناوری عنصر کلیدی توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود. سرمایه گذاری در ایجاد و گسترش فناوری های جدید سال هاست که به عنوان موتور توسعه به رسمیت شناخته شده است. فناوری می تواند کارایی و اثربخشی را افزایش دهد، زمان تولید وعرضه محصولات به بازار را کوتاه کند و نیازهای انسانی را تامین نماید. با ایجاد محصولات جدید و عرضه خدمات متنوع به بازار، از طریق نوآوری های تکنولوژیک، بنگاه های اقتصادی می‌توانند فرصت های جدیدی را برای دستیابی به رقابت پذیری و رشد به دست آورند. ظهور اقتصاد دانش محور و جهانی سازی اقتصاد به شدت این باور را تقویت کرده است که رقابت پایدار مستلزم آن است که شرکت ها، عملکرد خود را در بازار بین المللی از طریق ارتقای کارآیی، کیفیت و قابلیت اعتماد محصولات تولیدی شان افزایش دهند و این امر خود مستلزم به کارگیری فناوری های نوین است. علاوه بر اینکه انتقال فناوری از طریق قراردادهای سرمایه گذاری میسر است، قراردادهای سرمایه گذاری به رونق کسب و کار، نشاط اقتصادی و توسعه کشور میزبان سرمایه کمک می کند. ولی ورود به انعقاد قرارداد سرمایه گذاری برای سرمایه دار خارجی، کار راحتی نیست و همیشه همراه با این ریسک می باشد که ممکن است کشور سرمایه پذیر نقض عهده کرده و در نتیجه نه تنها سرمایه گذار به منافع متوقع قراردادی خود نرسد بلکه سرمایه خود را نیز از دست بدهد. این در حالی است که قراردادهای تجاری، نوعاً نه باعث انتقال تکنولوژی شده و نه به رشد اقتصادی کشور مقابل کمک می کند؛ از این رو، بازشناسی این دو نوع قرارداد و بیان خصائص هر کدام به نظر ضروری می نماید. خصوصاً اینکه در اکثر معاملات بین المللی، اختلافات امری اجتناب ناپذیر است. انتظارات حقوقی و تجاری مختلف، دیدگاه های فرهنگی، اختلافات سیاسی و موقعیت های جغرافیایی، همه و همه از عوامل ایجاد اختلاف و دعوا بین طرفین قرارداد می باشد. برخی اوقات، طرفین توافق بر اجرای قراردادی توافق می کنند، در حالی که امکان اجرای آن وجود ندارد. همچنین ضعف های اخلاقی که از سوء تدبیر یا انتظارات رویایی ناشی می شود، گاهی مانع اجرای توافق می شود. توافقی که یکی از طرفین از اجرای آن سرباز می زند، گاهی قراردادی تجاری و وابسته به طرفین قرارداد است و گاه، قرارداد سرمایه گذاری است که علاوه بر شمول گستره این قرارداد به طرفین آن، ناظر به معاهده ای سرمایه گذاری است. زمانی که چنین اختلافی رخ دهد و نتوان اختلاف را با مذاکره حل و فصل کرد، می بایست اختلاف از طریق قانونی حل شود. روند قانونی باید مورد اعتماد و یا حداقل مورد پذیرش طرفین اختلاف باشد. در این شرایط، غالباً طرفین قرارداد بین المللی سراغ داوری می روند؛ چرا که داوری، سیستمی خصوصی، مستقل و بی طرف است. در اختلافات تجارتی، یک سری دیوان های داوری تشکیل می شود و در دعاوی ناشی از سرمایه گذاری، دیوان های متفاوتی شکل می گیرد که در این کتاب به طور مفصل به آنها اشاره خواهد شد.