جاهلیت اعتقادی و رفتاری با رویکرد قرآنی

یکی از اهداف قرآن کریم، تغییرفرهنگ و ایجاد تحوّل بنیادی درساختار جامعه عصر نزول بوده است. این جامعه دارای خصوصیّات و ویژگی هائی بوده است که قرآن کریم از آن ها تعبیر به «جاهلیّت» می کند. از آنجا که ساختار جامعه عصر جاهلیّت در همه ابعادآن، چه بعد سیاسی وحاکمیّتی وچه بعد فرهنگی –اجتماعی ، ساختاری غیرالهی و شرک آلود بود، نیاز به تغییر بنیادین و اساسی داشت، تا شالوده نظام نوپای اسلامی، برپایه هائی الهی، محکم وسالم پی ریزی شود. از این روقرآن کریم درآیات متعدّدی، مسأله جاهلیّت را در اشکال و نمودهای گوناگون و مصادیق مختلفش، مورد بررسی قرار داده است، تا با شناساندن وجوه مختلف آن، مسلمانان را از غلتیدن در تارهای نامرئی و عنکبوتی مظاهر گوناگونش برحذر دارد.
در این میان روایات معصومین]به خصوص سخنان مولای متّقیان، امیر مؤمنان، علی }نیز، درمعرّفی چهره دوران جاهلی پیش از اسلام وهمچنین نمودها ومصادیق آن ، نقش به سزائی دارند.
در باره موضوع جاهلیّت و مصادیق مختلف آن از دیدگاه اسلام ، شاید کتابها و مقالات بسیاری در ارتباط با بسیاری ازرشته های علوم انسانی نوشته شده باشد، ولی در رابطه با علوم قرآنی و تفسیر قرآن، نگارش کتاب ها ومقالاتی در این باره که به طور مستقل به این موضوع پرداخته باشند،چشمگیر نبوده وشاید بتوان گفت بسیار اندک است. هر چندنیاز به این گونه نوشتارها به جهت تنبّه وآگاهی مسلمانان ازدیدگاه اسلام در این باره که در آیات قرآن کریم وروایات حضرات معصومین ] تبلور یافته است، بسیار می باشد.
به هرحال، مقصود از این تحقیق در درجه نخست، بررسی اقوال مختلف در باره جاهلیّت و دستیابی به معنایی دقیق تر و جامع تر به هدف زدودن پندارهای غلط و برداشتهای ناصحیح از مفهوم این واژه و پس از آن، بررسی اجمالی آن دسته از مصادیق آن است که درقرآن وروایات به آنهاتوجّه شده ودرجوامع امروزی هم، متأسّفانه مظاهری از آنها با رنگ و لعا بی جدید، به چشم می خورد بنابراین ،این تحقیق در پنج فصل وضمن ده گفتار، مجموعه ای از عقاید و اندیشه های جاهلی، اخلاق جاهلی، رفتارهای جاهلی ودرپایان مهمّ ترین عوامل وآثارجاهلیّت وجهل گرائی را، مورد دقّت نظر و بررسی قرار داده است. به امّید اینکه این بررسی ویادآوری مفید بوده و بتواند قدمی هر چند کوچک درراه شناسائی موانع موجود بر سر راه رشد و تکامل انسان های حقّ جو بردارد.