کشت بافت گیاهی: گیاه دارویی سنبل الطیب

امروزه بیش از ۷۵ درصد از جمعیت جهان برای درمان سنتی از گیاهان دارویی بهره می گیرند . در بسیاری از کشورهای دنیا استفاده از گیاهان دارویی یکی از قابل اعتمادترین روش ها ی بهبود و درمان بیماری ها می باشد. قدمت شناخت خواص دارویی گیاهان به گذشته های بسیار دور بر می گردد. یکی از دلایل این قدمت ،باورهای قدیمی مردم سرزمینهای مختلف به این جمله ی معروف می باشد که "هیچ دردی نیست که با گیاه دارویی درمان نشود". اینچنین تفکری در میان ملل مشرق زمین تا اقوام امریکای لاتین وجود داشته است ( امید بیگی، ۱۳۸۶). قدیمی ترین اطلاعات استفاده از گیاهان به عنوان دارو از سومریان و مصریان مربوط به ۱۵۵۰ سال تا ۳هزار سال پیش از میلاد مسیح می باشد (اصغری، ۱۳۸۵).
اکنون در اکثر کشورهای در حال توسعه و صنعتی ، تولید گیاهان دارویی در حال افزایش می باشد. نمی توان بطور آمار مشخصی از میزان مصرف سالیانه ی این گیاهان توسط مردم جهان را مطرح کند چرا که این گیاهان به اشکال مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند ( تازه، خشک، دم کردنی یا استفاده در صنایع دارو سازی). ولی به عنوان یک مثال موردی می توان گفت که میزان واردات گیاهان دارویی ( که شامل گیاهان معطر نمی شود) به چند کشور خریدار این گیاهان ، از ۳۵۵ میلیون دلار در سال ۱۹۷۶ به ۵۵۱ میلیون دلار در سال ۱۹۸۰افزایش یافته است ( امید بیگی، ۱۳۸۴،الف ).
سنبل¬الطیب یکی از قدیمی¬ترین گیاهان دارویی در ایران و جهان است که از آن برای مصارف گوناگون دارویی ، غذایی و بهداشتی استفاده می شود.
۱-۲.اهداف
هدف از این تحقیق به طور کلی در چند بخش خلاصه شده است که در زیر به آن اشاره شده است:
بسیاری از گیاهان دارویی اکنون در مناطق مختلف ایران وجود دارند که چه بسا با مطالعات علمی وسیع تر می توان به خواص بسیار آنها که بصورت سنتی استفاده می شوند ، پی برد. از جمله ی این گیاهان مفید ، گیاه دارویی سنبل الطیب است که خواص دارویی آن در تمام دنیا اثبات شده است . خواص شفابخشی این گیاه در قسمتهای ریشه و ریزوم آن است که به خاطر وجود ماده موثره ی آن می باشد . اما بدلیل اینکه تکثیر این گیاه بصورت کشت بذر طولانی و زمان بر می باشد لذا استفاده از تکنیک های کشت بافت این امید را می دهد که بتوان تکثیر و تولید این گیاه را در زمان کوتاهی برای دستیابی به ماده موثره ی آن تحقق بخشید. همچنین می توان به اهداف زیر اشاره کرد:
- بررسی اثر غلظت های تنظیم کننده های رشد گیاهی (هورمون ها ) بر پاسخ بافت های کشت شده در محیط کشت.
- ارزیابی غلظت های مناسب هورمون های رشد برای تهیه ی کالوس از ریز نمونه های گرفته شده از گیاهچه ها ی سنبل الطیب .
- تعیین غلظت های مناسب از تنظیم کننده های رشد در مراحل کشت سوسپانسیون سلولی و باززایی آن .
- بررسی تاثیر ژنوتیپ ، ترکیبات محیط کشت و نوع ریزنمونه بر کالوس زایی و باززایی گیاه سنبل الطیب.
- مطالعه کشت سوسپانسیون سلولی گیاه سنبل الطیب با استقرار کشت سوسپانسیون سلولی توسط کالوس های منشا گرفته از ریزنمونه های مختلف.
- تعیین سرعت و روند رشد و تقسیم سلول در کشت سوسپانسیون سلولی و بهینه سازی پارامتر های کشت.