اشاعه مالکیت فکری

اثری که در نتیجه همکاری چند نفر به وجود می‌آید ممکن است دارای وضعیت‌های متفاوت باشد.ممکن است همکاری با هماهنگی و سازماندهی شخصی حقیقی یا حقوقی و یا با هماهنگی بـین خـود مؤلفان بدون دخالت شخص ثالث صورت گیرد. در این همکاری ممکن است سهم مشارکت‌کنندگان قابل تعیین و یا غیرقابل تعیین باشد. مشارکت هریک ممکن است از یک نوع و یا انواع گوناگون باشد، به عـنوان مـثال، اثر دارایـ عناصر ادبی و هنری باشد، یـا ایـنکه از یـک نوع مثلا ادبی تنها باشد(کلمبه،۱۳۸۵،ص ۵۴).این امکان وجود دارد که مؤلف در تهیه اثر از اثر سابق بهره گرفته باشد که در این صورت از اثـر جـدید تـحت عناوین گوناگون ثانوی،مشتق و یا اشتقاقی یاد می‌شود. این نـوع آثـار شامل اقتباس، ترجمه، جنگ در زمینهء ادبی و تنظیم در زمینهء موسیقی و تبدیل در زمینه هنرهای پلاستیکی(تجسمی)می‌شود. اگر مؤلف اثر سابق در تهیه اثر دوم همکاری داشته بـاشد اثـر دوم ثـانوی نیست، بلکه اثر مشترک تلقی می‌شود. به هرحال امکان اینکه یک اثر مـشترک درعین‌حال ثانوی هم باشد،وجود دارد.
چنانچه کلیه آثار آفریده شده توسط دو یا چند نفر،اعم ازاینکه همکاری بین آنها بـه‌طور مـستقیم و یـا غیرمستقیم باشد را مرکب بنامیم،در این صورت آثار مرکب دارای انواع گوناگون اشـتقاقی،جمعی و مـشترک خواهد بود.آثار جمعی و مشترک به لحاظ شباهت‌های فراوان در برخی نظام‌های حقوقی‌۱و تألیفات پاره‌ای مؤلفان(نوروزی،۱۳۸۱،ص ۱۰۹)با یـکدیگر خـلط شـده اند.هدف این نوشتار بررسی مفاهیم یاد شده،ترسی وضعیت حقوقی آنها و تعیین مـلاک تـشخیص آن دو اسـت.در رشتهء حقوق مالکیت فکری مؤلفان به اعتبار آثارشان مورد حمایت می‌باشند.اگر در آفرینش اثر افـراد مـتعدد شـرکت کرده باشند،در این صورت طبیعی است که کلیه مؤلفان با توجه به میزان و نـحوهء مـشارکت آنها مشمول حمایت قرار گیرند.به عبارتی دیگر نحوهء مشاکرت آفریننده در آفرینش اثر عـامل تـعیین‌کننده در نـوع و عنوان اثر و نیز تعیین حقوق شریک همکار و اجرای آن است.در اکثر نظام‌های حقوقی به عـناوین اثـر مشترک و جمعی به عنوان آثاری که در نتیجه فعالیت دو یا چند نفر حاصل مـی‌شود اشـاره شـده است،بدون اینکه بر مفهوم این اصطلاحات،نوع و میزان حقوق اختصاصی بین آنها اتفاق نظر وجود داشـته باشد ( ر.ک.صادقی، ۱۳۸۶،ص ۲۲۱)
در بـرخی قوانین معیار تشخیص اثر جمعی از اثر مشترک تشخیص و تعیین مؤلف هر بـخش قـرار گـرفته است،با این توضیح که اگر مؤلف هر بخش مشخص باشد اثر جمعی و در غیر این صـورت اثـر مـشترک خواهد بود.قانون‌گذار نیز تحت تأثیر برخی قوانین بیگانه طی ماده ۶ قانون حمایت حقوق مؤلفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸،و نـیز مـاده ۱۱ آیـین نامه اجرایی مواد ۲و ۱۷ قانون حمایت از پدید آورنـدگان نـرم افراز ی رایانه‌ای به تعریف آثر مشترک پرداخته است.۱به منظور ارزیابی مواد یاد شـده ابـتدا اثر جمعی(الف)،سپس اثر مشترک(ب)، بـا تـأکید بر حـقوق فـرانسه مـورد بررسی قرار می‌گیرد،سرانجام نقد مواد قـانونی مـربوط در حقوق داخلی با توجه به بررسی صورت گرفته نتیجه این تحقیق را تـشکیل خـواهد داد.