گفتهها از توفیق
از سال ۱۳۳۹ شمسی توفیق توانست انتقادات طنزآمیز خود را تا حد نخستوزیران ایران توسعه دهد و این انتقادات از دکتر منوچهر اقبال شروع شد و به دوران نخستوزیران بعدی: دکتر علی امینی، اسدالله عَلَم، حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا رسید؛ ولی هویدا در صدد برآمد که نشریه فکاهی دیگری را که خود بر آن نظارت داشته باشد، در مقابل توفیق عَلَم کند؛ ازاینرو، با کمک مالی فراوان، امتیاز مجله فکاهی کاریکاتور را به محسن دولّو واگذار کرد و تعدادی از طنزنویسان توفیق در آن مجله مشغول شدند (بهزادی، ج ۳، ص ۳۴۲؛ حسین توفیق، مصاحبه مورَّخ ۲۱ آبان ۱۳۸۱). توفیق همچنان موفق بود، تا اینکه در تیر ۱۳۵۰ به دستور هویدا برخلاف قانون توقیف شد. هرچند مقامات دولتی سند و مدرکی دالّ بر توقیف توفیق بهجا نگذاشتهاند، ولی مدیران توفیق برای دستیابی به اسناد توقیف، نامههایی به شهربانیهای کشور فرستادند. پاسخ شهربانیها بههمراه تعدادی صورتمجلس، حاکی از توقیف نشریه توفیق از سوی دولت به دست برادران توفیق افتاد و براساس آن علیه توقیف غیرقانونی توفیق به دادگستری شکایت کردند. این کار خشم هویدا را افزون کرد و به دستور او تمام نشریات مربوط به توفیق (مجله صرفاً فکاهی توفیق ماهانه، سالنامه صرفاً فکاهی توفیق، و چهارده جلد کتابهای توفیق) برخلاف قانون توقیف، جمعآوری و مقوا شد و چاپخانه توفیق نیز لاکومُهر و تعطیل گردید. تعطیلیِ توفیق به دستور مستقیم شاه انجام گرفت، زیرا اهمیت توفیق چنان بود که هویدا نمیتوانست بدون اجازه شاه آن را توقیف کند. (میلانی، ص ۳۳۵) ولی درحقیقت علت اصلی تعطیلی توفیق، همسو نبودن شیوه آن با سیاستهای حکومتی و انتقادهای روزافزون از دستگاه حاکم بود (حسین توفیق، مصاحبه مورَّخ ۲۱ آبان ۱۳۸۱). پس از گذشت چند ماه از توقیف توفیق، برادران توفیق شمارههایی از آن را مخفیانه چاپ کردند؛ ولی بهرغم ارسال نسخههایی از آن به مراجع قانونی و کتابخانههای رسمی، در مهر ۱۳۵۱، با استناد به تبصره دو، مادّه پنج «قانون مطبوعات» که تصریح میکرد اگر روزنامهای تا یک سال منتشر نشود امتیازش لغو میشود، امتیاز توفیق لغو شد و چاپخانه آن نیز برخلاف قانون لاکومُهر گردید (رجوع کنید به فریده توفیق، ص ۱۹۶، ۲۴۶، ۲۵۵، ۲۵۷). توفیق، در ضمنِ فعالیت مطبوعاتیاش، چهارده نوع کتاب و مجله توفیق فکاهی ماهانه و سالنامه فکاهی توفیق و آلبوم توفیق را نیز منتشر میکرد. فرهنگ توفیق نیز، که کتابی است حاوی بیش از ۴۰۰۰ واژه فکاهی، از جمله انتشارات آن بود.
دکترعلی شریعتی طنزها و شیوه آن را ستودهاست، دکتر محمد مصدق از آن بهعنوان بهترین مجله یاد کرده، و محمدعلی جمالزاده نیز آن را در حکم آیینهای دانسته که در آن چهره عامیانه معشوقهاش (زبان فارسی) را مییابد.
دوره توفیق در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، تماشاگه مطبوعات، کتابخانه ملی وزارت فرهنگ و ارشاد، کتابخانه مجلس، و خانه مطبوعات در تبریز نگهداری میشود.
دیدگاههای کتاب الکترونیکی سالنامه توفیق - سال ۱۳۴۸
از سال ۱۳۳۹ شمسی توفیق توانست انتقادات طنزآمیز خود را تا حد نخستوزیران ایران توسعه دهد و این انتقادات از دکتر منوچهر اقبال شروع شد و به دوران نخستوزیران بعدی: دکتر علی امینی، اسدالله عَلَم، حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا رسید؛ ولی هویدا در صدد برآمد که نشریه فکاهی دیگری را که خود بر آن نظارت داشته باشد، در مقابل توفیق عَلَم کند؛ ازاینرو، با کمک مالی فراوان، امتیاز مجله فکاهی کاریکاتور را به محسن دولّو واگذار کرد و تعدادی از طنزنویسان توفیق در آن مجله مشغول شدند (بهزادی، ج ۳، ص ۳۴۲؛ حسین توفیق، مصاحبه مورَّخ ۲۱ آبان ۱۳۸۱). توفیق همچنان موفق بود، تا اینکه در تیر ۱۳۵۰ به دستور هویدا برخلاف قانون توقیف شد. هرچند مقامات دولتی سند و مدرکی دالّ بر توقیف توفیق بهجا نگذاشتهاند، ولی مدیران توفیق برای دستیابی به اسناد توقیف، نامههایی به شهربانیهای کشور فرستادند. پاسخ شهربانیها بههمراه تعدادی صورتمجلس، حاکی از توقیف نشریه توفیق از سوی دولت به دست برادران توفیق افتاد و براساس آن علیه توقیف غیرقانونی توفیق به دادگستری شکایت کردند. این کار خشم هویدا را افزون کرد و به دستور او تمام نشریات مربوط به توفیق (مجله صرفاً فکاهی توفیق ماهانه، سالنامه صرفاً فکاهی توفیق، و چهارده جلد کتابهای توفیق) برخلاف قانون توقیف، جمعآوری و مقوا شد و چاپخانه توفیق نیز لاکومُهر و تعطیل گردید. تعطیلیِ توفیق به دستور مستقیم شاه انجام گرفت، زیرا اهمیت توفیق چنان بود که هویدا نمیتوانست بدون اجازه شاه آن را توقیف کند. (میلانی، ص ۳۳۵) ولی درحقیقت علت اصلی تعطیلی توفیق، همسو نبودن شیوه آن با سیاستهای حکومتی و انتقادهای روزافزون از دستگاه حاکم بود (حسین توفیق، مصاحبه مورَّخ ۲۱ آبان ۱۳۸۱). پس از گذشت چند ماه از توقیف توفیق، برادران توفیق شمارههایی از آن را مخفیانه چاپ کردند؛ ولی بهرغم ارسال نسخههایی از آن به مراجع قانونی و کتابخانههای رسمی، در مهر ۱۳۵۱، با استناد به تبصره دو، مادّه پنج «قانون مطبوعات» که تصریح میکرد اگر روزنامهای تا یک سال منتشر نشود امتیازش لغو میشود، امتیاز توفیق لغو شد و چاپخانه آن نیز برخلاف قانون لاکومُهر گردید (رجوع کنید به فریده توفیق، ص ۱۹۶، ۲۴۶، ۲۵۵، ۲۵۷). توفیق، در ضمنِ فعالیت مطبوعاتیاش، چهارده نوع کتاب و مجله توفیق فکاهی ماهانه و سالنامه فکاهی توفیق و آلبوم توفیق را نیز منتشر میکرد. فرهنگ توفیق نیز، که کتابی است حاوی بیش از ۴۰۰۰ واژه فکاهی، از جمله انتشارات آن بود.
دکترعلی شریعتی طنزها و شیوه آن را ستودهاست، دکتر محمد مصدق از آن بهعنوان بهترین مجله یاد کرده، و محمدعلی جمالزاده نیز آن را در حکم آیینهای دانسته که در آن چهره عامیانه معشوقهاش (زبان فارسی) را مییابد.
دوره توفیق در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، تماشاگه مطبوعات، کتابخانه ملی وزارت فرهنگ و ارشاد، کتابخانه مجلس، و خانه مطبوعات در تبریز نگهداری میشود.